Goede doelen

Oxfam geeft Haïti-rapport vrij: positie ceo Goldring wankelt

Golding klaagt. 'Anything we say is being manipulated.'

19 februari 2018

Nieuws | Kirsten Karmiggelt | Goede doelen

Oxfam heeft het rapport vrijgegeven van een onderzoek naar wantoestanden op Haïti in 2010. Uit dat rapport blijkt dat een van de hoofdrolspelers, de Belg Roland Van Hauwermeiren, al in het eerste gesprek met onderzoekers aanbood te vertrekken. Ceo Mark Goldring vindt dat de misstanden bij Oxfam buitengewoon hard worden bestraft. ‘The intensity and the ferocity of the attack makes you wonder, what did we do?’

Uit het rapport blijkt dat de Britse tak van Oxfam er op 12 juli 2011 van op de hoogte werd gebracht dat 'personeelsleden in het Haïti-project de gedragscode hadden overtreden'. Concreet ging het om beschuldigingen van 'seksuele uitbuiting, fraude, nalatigheid en machtsmisbruik'. De organisatie stelde onder andere een onderzoek in naar directeur Van Hauwermeiren. Die gaf tijdens de ondervraging toe dat hij gebruik had gemaakt van prostituees. Toen hij over de bredere beschuldigingen werd ingelicht, nam hij alle verantwoordelijkheid op zich en bood hij zijn ontslag aan. Vanwege zijn staat van dienst en omdat een ontslag op staande voet de organisatie schade zou hebben berokkend, kreeg Van Hauwermeiren een vertrektermijn van een maand.

Getuige bedreigd
Het team sprak destijds met veertig getuigen op het eiland. Een van die getuigen werd door drie Oxfam-medewerkers fysiek bedreigd toen ze ontdekten dat deze persoon met de hulporganisatie had gesproken. De drie medewerkers werden ontslagen en vier collega’s stapten uit eigen beweging op. Behalve Van Hauwermeiren zijn in het rapport alle betrokkenen geanonimiseerd. Oxfam laat weten dat het volledige rapport is gedeeld met Haïti en de thuislanden van de medewerkers. Ook biedt de hulporganisatie vandaag de regering van Haïti persoonlijk excuses aan.

Maatregelen
Oxfam zegt verder maatregelen te hebben genomen om herhaling te voorkomen, zoals beter toezicht en databank met referenties over medewerkers. ‘Een zaak als deze zou vandaag de dag anders zijn afgehandeld, maar het is duidelijk dat er nog veel werk te verrichten is’, meldt de organisatie. Eind vorige week kwam de Britse afdeling al met een actieplan om de integriteit te bewaken en misbruik uit te bannen.

‘Zelfs excuses maken het erger’
Eerde deze week beklaagde ceo Mark Goldring (foto) zich tegenover een journalist van The Guardian. Hij vindt dat de misstanden bij Oxfam buitengewoon hard worden bestraft.
‘Anything we say is being manipulated: ‘Oxfam’s still making excuses, still trying to justify itself.’ I went on the Today programme on the first day and tried to explain and it totally failed. All it did was fuel the fire. Even apologies only make matters worse. I said on TV: ‘Yes, we could have done some things faster,’ and all of a sudden we’ve got two former ministers calling for my resignation. What I felt really clearly is many people haven’t wanted to listen to explanations.’ Om er vervolgens aan toe te voegen: ‘The intensity and the ferocity of the attack makes you wonder, what did we do? We murdered babies in their cots? Certainly, the scale and the intensity of the attacks feels out of proportion to the level of culpability.’ Wat uiteraard resulteerde in headlines als ‘We hebben toch geen baby’s vermoord?’

Topje van de ijsberg
En ook de positie van Goldring is niet meer onomstreden. Helen Evans, voormalig hoofd beveiliging van de internationale hulporganisatie, onthulde dinsdag in het Britse dagblad The Times dat hij op de hoogte was van aantijgingen van ‘wijdverbreid misbruik’. ‘There was one of a woman being coerced to have sex in a humanitarian response by another aid worker, another case where a woman had been coerced in exchange for aid and another one where it had come to our attention [that] a member of staff had been struck off for sexual abuse and hadn’t disclosed it, zegt Evans. En voegde toe ‘that there were those in senior leadership positions who knew the scale of what we were dealing with and, in my view, did not adequately respond to that.’

‘Ook eigen medewerkers misbruikt’
Ze benadrukt dat de cijfers over seksueel misbruik binnen de organisatie alarmerend hoog waren, zelfs met medewerkers onder elkaar. ‘In South Sudan, 7 per cent of staff had experienced rape or attempted rape by a member of Oxfam’s staff in 2014. This was staff on staff. We hadn’t even gone out to beneficiaries who were receiving aid from us.’
Ook in de Oxfam shops kwam het voor, volgens Evans. Een manager wilde in een bepaald geval dat een jonge vrijwilliger aantijgingen van misbruik door een mannelijke collega weer introk. ‘Parents are trusting these organisations to keep their children safe when they volunteer, these are 14-year-old children and if parents knew that those adults were not checked they would not be sending those children into those shops’, aldus Evans.

Voorzitter stapt op
Het lijkt voorlopig dus niet op te houden voor Oxfam. Daar komt nog bij dat de voorzitter van de Raad van Toezicht van Oxfam International, Juan Alberto Fuentes, vorige week werd opgepakt in een corruptieonderzoek. Hij is een van de tien verdachten in de zaak, samen met onder meer oud-president Alvaro Colom. Het onderzoek richt zich op de aanbesteding van buslijnen in Guatemala City in de periode 2008-2012, toen Fuentes minister van Financiën en Colom president was. Voor de tijd dat hij Oxfam-voorzitter werd dus, maar de timing van deze aanhouding is wel erg slecht. Hij trad daarom meteen af als voorzitter van Oxfam International. Oxfam heeft dr. Henrietta Campbell, vicevoorzitter van Oxfam International, benoemd tot waarnemend voorzitter.

Steun neemt verder af
De Nederlandse tak, Oxfam Novib, is bij geen van deze incidenten betrokken. Toch wil minister Kaag voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking dat hulporganisaties protocollen opstellen, waarin staat dat donateurs in geval van fraude of wangedrag hun geld kunnen terugvragen. De steun aan Oxfam neemt ook steeds verder af. Onder meer de gepensioneerde aartsbisschop Desmond Tutu en actrice Minnie Driver zijn al gestopt als ambassadeur van de organisatie. Bij de Nederlandse afdeling hebben inmiddels meer dan vijftienhonderd donateurs opgezegd.