Duurzaam (beleggings)beleid leeft duidelijk bij maatschappelijke organisaties, maar in de uitwerking voor de bedrijfsvoering en de omgang met het eigen vermogen is nog veel niet of onvoldoende geregeld: er is veel kennisachterstand op het gebied van duurzaam beleggen en ook de begeleiding van de vermogensadviseurs laat veel te wensen over. Deze conclusies trekt Capital Counsel op basis van kwantitatief en kwalitatief onderzoek onder 72 instellingen, waaronder goede doelen, vermogensfondsen en hybride organisaties.
 
Het in 2012 opgerichte Capital Counsel, bestaande uit Liesbeth Rutgers en Leonie Jesse, is adviseur op het gebied van risicomanagement voor de charitatieve sector en publiceerde in 2015 een eigen onderzoek naar governance bij filantropische organisaties. Het nieuwe onderzoek is verschenen onder de titel Talk the talk, Walk the walk. Hoe duurzaam zijn maatschappelijke organisaties?
 
72 respondenten
Voor het onderzoek vroeg Capital Counsel 856 maatschappelijke organisaties een enquête van circa veertig vragen in te vullen. Het responspercentage hierop was met 72 complete vragenlijsten zo’n twaalf procent, waarvan circa 37,5 procent vermogensfondsen en vijftig procent fondsenwervende instellingen. De resterende 12,5 procent zijn evenredig verdeeld over kerkelijke instellingen, hybride organisaties en overige instellingen. Aanvullend werden interviews gehouden met bestuurders van zeven instellingen: Iona Stichting, Natuurmonumenten, Janivo Stichting, UAF, Wilde Ganzen, Cordaid en de Maag Lever darm Stichting.
 
Duidelijk op de agenda
Uit het onderzoek komt volgens de onderzoekers naar voren dat duurzaam beleid bij alle onderzochte maatschappelijke organisaties duidelijk op de agenda staat. Het is duidelijk onderwerp van gesprek in de bestuurskamer. Vrijwel alle organisaties zien duurzaam beleid - bij 85 procent ook als zodanig geformuleerd - als ondersteuning van hun missie. Maar, zo merken de onderzoekers op: 'Het duurzaam beleid is niet per definitie vertaald in een beleggingsportefeuille. Sommige beleggen niet, maar houden wel hun liquiditeiten op een duurzame manier aan.'
 
Grote lacunes
Kijkend naar de praktische uitwerking van alle voornemens zien de onderzoekers nog wel grote lacunes: 'Wanneer we de gehele organisatie bekijken geeft iets minder dan de helft aan dat de zaken op het gebied van milieu, inkoop én HRM voldoende op orde zijn. Opvallend is dat op alle onderdelen circa tien tot twintig procent zegt geen beleid te hebben en ongeveer hetzelfde percentage vindt dat er niets meer te verbeteren valt. En dit terwijl uit de interviews blijkt dat er altijd winst is te behalen of dat sommige zaken nu eenmaal moeilijk uitvoerbaar zijn.' Met andere woorden: organisaties lijken zich op dit punt wat te overschatten. Zo geven organisaties aan dat het niet altijd mogelijk is om álle binnenkomende gelden te controleren, bijvoorbeeld de groep van kleine vaste donateurs of de collectebus: 'In het onderzoek geeft maar liefst 37,5 procent aan alles volledig te controleren en een ruime meerderheid geeft zichzelf minimaal een voldoende. Een kwart zegt dat er nog veel te verbeteren valt en 12,5 procent controleert überhaupt niet.'
 
Eigen bedrijfsvoering
Kijkend naar alle onderdelen van de eigen bedrijfsvoering scoort een kwart van de respondenten in dit onderzoek minimaal een voldoende. Dit betekent dat 75 procent van de organisaties aangeeft dat aan aantal zaken nog niet op orde is. Capital Counsel: 'Er valt op dit vlak dus nog heel wat te winnen voor maatschappelijke organisaties!'
Driekwart van de respondenten heeft belangstelling voor duurzaam beleggen ongeacht of er wel of niet wordt belegd. Een ruime meerderheid (zestig procent) geeft aan dat het de voorkeur heeft om ook de liquiditeiten maatschappelijk verantwoord uit te zetten. De helft heeft dit ook inderdaad geïmplementeerd. Zowel de geïnterviewde organisaties als degenen uit het onderzoek geven aan dat het duurzaam beleggingsbeleid in het verlengde moet liggen van de missie. Maar opvallend is dat slechts 37 procent van de respondenten ook het ‘voorkomen van reputatieschade’ als motivatie heeft aangekruist: 'terwijl het in het verleden meerdere malen is voorgekomen dat beleggen in ‘foute’ bedrijven breed werd uitgemeten in de pers met mogelijke reputatieschade tot gevolg.'
Klimaat, natuur en milieu, mensenrechten en gelijke behandeling zijn de meest voorkomende duurzame criteria die worden genoemd. De onderzoekers: 'Wanneer we de missie van de organisatie koppelen aan de vertaling in het beleid, blijkt dat er nog veel organisaties zijn die dit niet volledig hebben geïmplementeerd.'