'Mind over Matter'

Sander Tideman beschrijft in zijn boek ‘Mind over matter' (met als ondertitel: ‘van zeepbelkapitalisme naar economie met een hart') de oorzaken van de huidige economische crisis en beschrijft de uitgangspunten van de moderne economie. Een economisch model dat gebaseerd is op een fundament dat al bij de start van de industriële revolutie gelegd is.

ideman betoogt dat dit model zijn uiterste houdbaarheidsdatum overschreden heeft en dat het tijd wordt om te komen tot een economie die meer rekening houdt met mens, klimaat en natuur. Kortom: harmonie met de omgeving. Daarbij gaat het niet alleen om de vormgeving en inrichting van de economie, maar ook om ethiek en leiderschap.

Tideman komt met interessante, deels nieuwe, inzichten. Zoals: waarom waarderen we wel de opbrengst van het tropische regenwoud en maken we niet de vernietiging inzichtelijk? Gebouwen schrijven we immers wel af - en natuurlijke hulpbronnen niet. Feitelijk zou je dat in BNP-berekeningen mee moeten nemen. Tideman heeft het daarom dan ook niet over de ‘opkomende markten' (China, India, Indonesië), maar over ‘ondergaande ecosystemen'. De schrijver betoogt dat marktwerking en concurrentie goed zijn, maar niet voor alles; het zijn weliswaar goede middelen om mensen aan te zetten tot optimale prestaties, maar: "concurrentie zonder morele begrenzing leidt uiteindelijk tot een wereld met alleen maar verliezers. Een nieuw model moet dus ook ethische grondslag hebben." Een herdefinitie van de rol van de overheid en toezicht zijn daarbij noodzakelijk.

Tideman blijft echter niet steken in macro-economische beschouwingen. Hij haalt ook moderne (‘hardere') managementtheorieën aan, zoals over de opkomst van het ‘blue-ocean denken'; waarin concurrenten gezamenlijk nieuwe markten creëren voor een nog niet bestaande vraag. Dit vervangt het ‘red-ocean denken', waarin concurrenten elkaars vijand zijn en alleen kunnen overleven door anderen op te eten. Maar ook schuwt de auteur de verbintenis van voorgaande met ‘zachtere' thema's als integriteit, leiderschap, spiritualiteit en maatschappelijk verantwoord ondernemen niet.

‘Mind over matter' lijkt te streven naar compleetheid en maakt uitstapjes naar andere wetenschappen, zoals filosofie en psychologie. ‘Hard' en ‘zacht' lopen daarbij behoorlijk door elkaar heen. Dat komt de leesbaarheid niet altijd ten goede en af en toe krijg je daardoor ook een ‘omgevallen boekenkast-idee'; een indruk van het streven naar legitimatie door het veelvuldig weergeven van opvattingen (en namen) van anderen. Niet nodig, want de opvattingen van Tideman ‘an-sich' zijn interessant genoeg!

Deze tijd van omvallende banken, kredietcrisis en ecologische issues zijn een vruchtbare bodem voor de denkwijzen van Tideman. Het raakt in veel opzichten ook aan de maatschappelijke opdracht van goede doelenorganisaties, nú en in de toekomst. Grote vraag is natuurlijk of een herbezinning zal leiden tot daadwerkelijke veranderingen als de economie weer, als vanouds en optimaal, draait. Of gaan de wijze beschouwingen van zieners als Tideman dan weer de kast in?

►‘Mind over matter, van zeepbelkapitalisme naar economie met een hart' (hardcover met stofomslag), is uitgegeven door Uitgeverij Business Contact onder ISBN: 978-90-470-0228-4, telt 143 pagina's en kost € 19,90.

Eindoordeel: nuttig ‘gedachtenvoer' voor iedereen die nadenkt over de vraag hoe economie en menselijkheid (beter) verbonden kunnen worden - en dat zijn uiterst relevante vraagstukken voor charitatieve organisaties! Tweels Tweak rapportcijfer: 8.