nl
Zoals in dit recente artikel in het AD: de ‘migratiekraan’ gaat open; Lampedusa wordt weer “overspoeld”, een “golf’ vluchtelingen is geland. Ook na de aankomst van achtduizend mensen in Ceuta, eind vorige maand, repten NOS, Volkskrant en NRC van een ‘stroom’ migranten die de enclave dagenlang ‘overspoelden’.
Dreiging
De watermetafoor roept een dreigend beeld op van een natuurramp die op ons afkomt. Mediaprofessor Baldwin Van Gorp schreef het al in zijn boek ‘Framing asiel’: water is onbeheersbaar. De metafoor vertelt ons impliciet wat we moeten doen: dijken bouwen, dammen opwerpen – alles om het onheil tegen te houden.
Niet alleen journalisten en politici als Geert ‘asieltsunami’ Wilders bedienen zich van deze metafoor. Ook organisaties als Artsen zonder Grenzen, het Rode Kruis, Oxfam Novib en Stichting Vluchteling reppen met regelmaat over een ‘stroom vluchtelingen’. Toegeven, een stroom is minder heftig dan een tsunami. Maar ik vrees toch dat een deel van het publiek bij het woord ‘vluchtelingenstroom’ niet denken aan helpen, maar aan tegenhouden.
Anonieme massa
Migranten zijn geen stroom, migranten zijn mannen, vrouwen, vaders, moeders, jongeren, kinderen. Woorden als ‘stroom’ of ‘golf’ berooft ze van een identiteit en laat ze opgaan in een anonieme massa. Een massa waarmee niemand zich kan identificeren en waar niemand sympathie voor kan voelen. Dat lukt pas wanneer ze een gezicht krijgen – zoals op de ‘omhelzingsfoto’ met de Senegalese Abdou, die denkt dat zijn broer zojuist is verdronken.
Taal en beelden scheppen onze werkelijkheid. De watermetafoor kan prachtig zijn. Maar in de berichtgeving over vluchtelingen hoort ze niet thuis.
Mirjam Vossen is mediawetenschapper en betrokken bij OnMigration, een platform dat het draagvlak voor migratie wil versterken. Een eerdere versie van deze column verscheen op OnMigration.nl. Daarnaast organiseert Mirjam inspiratiesessies over mediabeeldvorming tijdens de Abdijsessies van World in Progress.
Mirjam schrijft regelmatig columns en commentaren voor De Dikke Blauwe: klik hier.
