nl
Donderdag 4 oktober vonden de opnamen van de allereerste ‘Filanthropium Top’ plaats, in de stijlvolle Spaansche Hof in Den Haag in aanwezigheid van zo’n zestig leden van Filanthropium en vertegenwoordigers uit politiek, bedrijfsleven, wetenschap en filantropie. Was die door Binnenhof TV geregistreerde Top nodig? Na afloop: “Heel zinvol en heel interessant. We moeten allemaal uit onze comfortzone komen.” Verslag van een levendige middag met een lekker snel programma en een prima voorzitter. Vrijwel de complete lappendeken van de filantropie was erbij. Conclusie: “We hebben veel meer gemeen dan we soms denken.” En: “Impact is de nieuwe passie.”
De terminologie, alwéér
Prof. Lucas Meijs (hoogleraar Strategische Filantropie) gaf de aftrap in een korte schets over de Nederlandse civil society. Natuurlijk stuit je dan meteen al weer op de bekende controverse over de terminologie. Heeft ‘filantropie’ niet teveel een pannetjes soepgehalte? Is civil society niet een te breed containerbegrip? Meijs: “Laten we het eens zijn over filantropie als private energie voor de publieke zaak.”
Dagvoorzitter Charles Groenhuijsen stelde opgewekt vast dat Nederland een zeer eervolle zesde plaats inneemt op de World Giving Index.
Nieuwe filantropie?
In het eerste debat traden Frank Hoen (oprichter Amber Alert), Coen van Veenendaal (initiator Alpe d’HuZes), Anna Chojnacka (1% Club) en Mickey Huibregtsen (De Publieke Zaak, platform voor maatschappelijke vernieuwing) aan. Alle vier vertegenwoordigers van iets wat je misschien ‘nieuwe energie’ in de civil society zou kunnen noemen. Natuurlijk viel het woord ‘passie’ al snel, maar deze vier ‘nieuwe’ civil society-leiders waren verre van wollig of zweverig. Gewoon iets doen. Onneembare hindernissen nemen (bij Alpe d’ HuZes wel heel letterlijk). Dat waren de trefwoorden. En vooral: je niet laten afleiden of hinderen door bestaande structuren. Chojnacka: “Ik wilde de energie van vooral jonge mensen kanaliseren. Bij bestaande goede doelen is het lastig binnenkomen als talentvolle jongere. Zonde van al die energie die verloren gaat. Er zijn prachtige kansen, maar dan moeten we oude zekerheden opgeven. En we hebben vooral inspirerende leiders nodig!”
Huibregtsen: “De overheid loopt zo’n honderd jaar achter. Dus pakken actieve burgers de grote problemen gewoon zélf aan. Bij de overheid raken goeie mensen snel hun elan kwijt.”
Niet wachten op de overheid!
En daar tekende zich een belangrijk thema van deze eerste Top af: de relatie civil society/filantropie met de overheid. Coen van Veenendaal: “Ik heb de overheid nodig, anders komt mijn doel, een international Amber Alert, niet van de grond. Wij, burgers, laten zien wat er kan. Vervolgens moet de overheid in actie komen. Maar voor een ambtenaar is het veel moeilijker om niets te doen, dan om wel iets te doen.”
Huibregtsen: “Het maatschappelijk middenveld zit vol energie, maar die verspillen ze door elkaar te bestrijden. Niemand komt hier boven het maaiveld uit. Wij stimuleren ondernemende mensen juist om wél hun nek uit te steken.”
Van beleid naar actie: het zwakke punt
In het tweede debat: André Rouvoet (voorzitter Stichting Present), Jetta Kleinsma (Start Foundation & Stoutfonds), Trude Maas (o.a. bestuurder van de Van Leer Group Foundation) en Pieter Omtzigt (fractielid CDA). Rouvoet en Klijnsma waren er nadrukkelijk niet als politici, maar dat bleek lastig vol te houden. Klijnsma: “Ik heb een enorme ervaring met allerlei overheden. Scheer ze niet over één kam. Maar beleid in actie vertalen is hét zwakke punt van vooral de landelijke overheid. Neem nu de mantelzorgers. Essentieel voor onze samenleving. Daar wil de overheid iets mee. Veel verder dan een ‘Compliment’ zijn we nog niet gekomen.”
“Blijf uit de buurt van de overheid!”
Pieter Omtzigt nam met schwung de rol van ‘overheid’ op zich. “Waarom willen jullie toch altijd van alles van de overheid? Hou ze vooral op afstand, anders gaan ze zich nog met jullie bemoeien. Blijf vooral bij ons uit de buurt, dat is veel gezonder. Hou je eigen broek op en klop niet voor elk wissewasje bij Den Haag aan. En hou vooral de controle in eigen hand.”
Rouvoet: “Heel goed dat er ambivalentie is tussen overheidsverantwoordelijkheid en de civil society. De overheid werkt wel met belastinggeld.”
Frank Hoen (Amber Alert): “Je moet niet met problemen bij ze komen, je moet met oplossingen komen.”
Waartoe is de overheid op aarde?
Chojnacka (1% Club): “Ik ben veel in het buitenland en daarom ben ik nogal blij met de Nederlandse overheid.” Klijnsma : “Ik was voor het Liliane Fonds in Zimbabwe en moest meteen daarna in Nederland de straat op voor de verkiezingscampagne. Dat was wel even een schok. Wat zijn er veel ontevreden Nederlanders!”
Trude Maas: “Het komt allemaal neer op de vraag: waartoe is de overheid op aarde? Wat vinden we een taak voor de overheid en wat voor de burgers? In onze Grondwet staat bijvoorbeeld dat ‘de kunsten’ een overheidstaak is. Dat zijn we een beetje kwijtgeraakt.”
Omtzigt: “Neem de kinderopvang. Wiens verantwoordelijkheid is dat?”
Buiten de gebaande paden
Iedereen was het er min of meer over eens dat de civil society/actieve burger/ talentvolle jongere/maatschappelijk bewuste ondernemer/investeerder taken op zich moet nemen die anders niet gedaan zouden worden. Trude Maas: “Met de Van Leer Group Foundation financieren we soms zaken die nergens in passen. Zoals een creatief idee voor een onderzoek naar leren lezen. Vond nergens gehoor. Bij ons wel. En zoiets kan heel verrassende resultaten opleveren.”
Vooral durven en buiten de gebaande paden gaan, dát kenmerkt de actieve burger. Van Veenendaal (Alpe d’HuZes): “Wij zijn begonnen als inspirerende fundraise-actie, maar nu werken we aan inhoudelijke doelen. Betere internationale afstemming en meer efficiëntie in het kankeronderzoek. Wie houdt mij tegen als ik meer wil dan heel veel geld binnenhalen?”
Goede doelen faciliteren de dromen van miljoenen mensen
Steeds als de tegenstelling overheid – actieve burger dreigde te vervallen in klassieke overheid bashing, was er wel weer iemand die vaststelde dat we ‘elkaar heel slecht kennen, maar hetzelfde willen.’ De sneren naar de klassieke goede doelen (‘bedelende marketingmachines die te weinig transparant zijn’) werden gepareerd door Adri Kemps (CBF). “Ik heb van Simon Jelsma (mede-oprichter Novib en Postcode Loterij) geleerd dat het nooit om de organisatie gaat. Het gaat om de donateurs, de leden en de vrijwilligers. Goede doelen zijn niet meer dan bruggen die heel veel mensen in staat stellen om ook met relatief kleine bedragen aan hun idealen te werken. Wij faciliteren de energie en de dromen van miljoenen mensen.”
Veel testosteron, weinig controverse
Het tweegesprek tussen Steven van Eijck (Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie) en Michael Rutgers (Astma Fonds) wilde maar geen echt debat worden, ondanks het razende tempo van Van Eijcks optreden. Eigenlijk waren ze het wel redelijk eens: “De overheid is een noodzakelijk kwaad, die doodt de passie.” Rutgers: “Kijk naar jezelf: jouw SBF is een vijand van de passie.”
Nieuwe investeerders: end-of-pipe en impact
Daarna kwamen de ‘nieuwe investeerders’ aan het woord. Young Global Leader Lucas Simons (NewForeSight) pleitte voor een stop op het end-of-pipe denken en investeren. “We hebben een lapmiddelenindustrie gecreëerd, zonder dat we ons de basisvragen stellen. We helpen verwaarloosde ezeltjes, maar hoe komen die ezeltjes daar?” Loek van den Boog (Net4Kids): “We hebben veel aandacht voor verantwoording achteraf, maar het gaat om de keuzes vooraf. Waar investeer je in en waarom?”
Frank van Beuningen (PYMWYMIC): “Steeds meer grote problemen, zoals armoede, droogte zijn investeerbaar. De innovatie komt momenteel vanuit het bedrijfsleven en niet vanuit overheid of burgers. We zien een duidelijke trend van geven naar financieren. En dan zeker naar het investeren in impact. Maakt niet uit waar het geld vandaan komt, als het maar inpact heeft.”
Harmonie alom
Ondanks enige spraakverwarring en verschillende rollen lijken goede doelen, investeerders, bedrijfsleven en de overheid vooral heel eensgezind te zijn. Na wat sneren haast iedereen zich om te verklaren hoe essentieel iedereen is voor de civil society. En dat is het grote pluspunt van deze Filanthropium Top: verschillende werelden werden bij elkaar gebracht. Heel duidelijk werd dat passie (kan dat woord eindelijk eens uitgebannen worden in de filantropie?) niet het alleenrecht is van de klassieke goede doelen, maar ook niet van de durfinvesteerder of de jonge bruggenbouwer. Mooie uitsmijter: ‘We gaan het samen gewoon doen!’ Iedereen is het wel eens dat juist de pluriformiteit van de civil society haar grote kracht is. Rouvoet: “Niet iedereen wil werken aan wereldwijde oplossingen. Sommige mensen willen gewoon lekker een zaterdagochtend de tuin van een verslaafde man opknappen. Geef ze die kans!”
De eerste Filanthropium Top werd geregistreerd door de camera’s van mediapartner Binnenhof TV. De opnamen verschijnen op een dvd die binnenkort beschikbaar wordt gesteld.
Soundbites van de Filanthropium Top
“Laten we het eens zijn over filantropie als private energie voor de publieke zaak.”
Lucas Meijs
“Voor een ambtenaar is het veel moeilijker om niets te doen, dan om wel iets te doen.”
Frank Hoen (Amber Alert)
“Waarom willen jullie toch altijd van alles van de overheid? Hou ze vooral op afstand, anders gaan ze zich nog met jullie bemoeien.”
Pieter Omtzigt (CDA)
“Wie houdt mij tegen als ik meer wil dan heel veel geld binnenhalen?”
Coen van Veenendaal (Alpe d’HuZes)
“Goede doelen faciliteren de energie en de dromen van miljoenen mensen.”
Adri Kemps (CBF)
“Maakt niet uit waar het geld vandaan komt, als het maar inpact heeft.”
Frank van Beuningen (PYMWYMIC)
“Het maatschappelijk middenveld zit vol energie, maar die verspillen ze door elkaar te bestrijden.”
Mickey Huibregtsen (De Publieke Zaak)
De Dikke Blauwe
