Mogilino is gesloten

September 2007. Ruim zeventig kinderen. Plotseling was het wereldnieuws. De kinderen met een verstandelijk handicap - of iets wat daar op leek - werden schromelijk verwaarloosd. Ik schreef er begin november 2007 over na mijn bezoek aan Bulgarije. In februari 2008 ging staatssecretaris Frans Timmermans naar Bulgarije om hulp te gaan bieden. Inmiddels zijn we twee jaar verder.

Mogilino is gesloten en de kinderen zijn verdeeld over vijf tehuizen in vier steden. In de stad Russe is Child & Space actief in een kleinschalig opvanghuis voor acht van de kinderen die ooit in Mogilino woonden. Dankzij Unicef en het geld van diverse bronnen, waaronder een grote sms-actie in Bulgarije zelf, konden de kinderen vanuit Mogilino naar de nieuwe kleinschalige opvanghuizen.

Vessela Banova van Child & Space was vandaag bij mij op bezoek. De aandacht is verdwenen en Unicef ook. Op het weblog van Frans Timmermans is Mogilino begin 2008 één keer genoemd. Daarna niet meer. Child & Space moet voor 3.500 Euro per jaar per kind alles voor regelen. De huisvesting is weliswaar geregeld maar personeel en verzorging moeten van dat tientje per dag. Dagje uit? Geen geld. Pampers? Geen geld.

Mogilino was geen humanitaire crisis. Wel een humanitaire ramp. En zoals Robert van Voren van GIP (Global Initiative on Psychiatry) begin 2008 al op mijn weblog schreef:

“…Het klinkt zo simpel: we sluiten Mogilino. Het enige resultaat is dat een dorp, dat geheel afhankelijk van de instelling is, tot de bedelstaf is gedoemd en dat de kinderen die hier hun dagen slijten hun lijdensweg elders voorzetten. Uitgebreide steun aan Mogilino heeft nog een negatief neveneffect: er ontstaat naijver, jaloezie. Waarom zij wel en wij niet? Het is een vraag die volstrekt terecht is, en waar geen acceptabel antwoord op kan worden gegeven. Inderdaad: waarom alleen Mogilino?

Oost-Europa is vol van Mogilino’s, niet alleen voor kinderen maar ook voor volwassenen. Alleen al Bulgarije telt 25 tehuizen voor kinderen en 43 instellingen voor volwassenen, waarvan vijftien voor chronisch psychiatrische patiënten. In de hele regio zijn het er honderden, mogelijk zelfs duizenden…

Het oplossen van het probleem van al deze Mogilino’s gaat vele jaren kosten, en zal in hoge mate afhankelijk zijn van de steun van buitenaf. Steun overigens die zich niet alleen moet richten op het verbeteren van de levensomstandigheden in deze instituten maar vooral ook op het afsluiten van de ‘voordeur’ (door het ontwikkelen van alternatieve zorg in de samenleving) zodat voorkomen wordt dat nieuwe bewoners hun intrede in een dergelijk inferno maken. Natuurlijk, het zijn de lokale overheden die de hervormingen moeten betalen, met of zonder Europese steun. Maar om hen zo ver te krijgen, om hen duidelijk te maken hoe het anders kan, en dat het ook anders kan, daar is steun van buitenaf voor nodig. Voor veel Nederlandse fondsen is Bulgarije al een gesloten boek, net als de andere negen nieuwe EU lidstaten. Zij zijn toegetreden, nu behoren ze tot de ontwikkelde landen.

Niets is minder waar. Het boek van de geestelijke gezondheidszorg in Oost-Europa is nog niet eens helemaal open, laat staan dat het tijd is om het al weer dicht te doen. Het werk gaat nu pas echt beginnen.”

Het wordt tijd dat naast ouderen en gevangenen ook de mensen in de psychiatrie in landen in ontwikkeling de blijvende (!) aandacht krijgen die ze verdienen.