nl
In de afgelopen periode is het voor vele ondernemers noodzakelijk geweest om, gedwongen door sociale beperkingen, de zin en betekenis van natuur, arbeid en kapitaal opnieuw onder ogen te zien. Fondsen, creatieve buurtinitiatieven en de maakindustrie plaatsen bij deze drie productie factoren kapitaal bijna nooit voorop, maar zoeken ondernemend naar oplossingen waarmee de samenleving écht vooruit gebracht kan worden en de kloof tussen arm en rijk niet verder wordt vergroot. We noemen dit Mission- of Impact first in plaats van Finance first. Naast deze sociale inspanning voor de ander worden we steeds meer onze afhankelijkheid van de natuur bewust. Het laatste IPCC-rapport vraagt ons met spoed anders met de aarde, met het klimaat om te gaan. Ook hier wordt met klem onze creativiteit gevraagd door niet ons eigen, maar ons gezamenlijk belang voorop te stellen. Omdenken door met méér mensen minder belastend met de natuur om te gaan; van een ego- naar een meer eco-systeem benadering. Fondsen als sociaal-ondernemers kunnen met een creatieve mindset anders naar kapitaal kijken; ideaal-kapitaal (idee), sociaal-kapitaal (arbeid), natuurlijk-kapitaal (grondstof) en financieel-kapitaal (geld). Een goed voorbeeld hiervan is de four-returns benadering van Commonland om te helpen bij grootschalige eco-restauration (zowel eco-logie als eco-nomie worden op elkaar betrokken). Hier wordt ook méér impact nagestreefd met minder sociale-, financiële- en ecologische-verspilling. Samenwerken staat hierbij hoog in het vaandel. Filantropie, als burgerinitiatief, kan in mijn ogen hier katalyserend helpen het verschil te maken. Zeker omdat het hier niet primair om financieel rendement gaat.
Met veel plezier las ik een tijd geleden het artikel van Rien van Gendt over de onontdekte wereld (Terra incognita) tussen doneren en investeren. Ook het interview met Frank van Beuningen Op het snijvlak tussen doneren en investeren introduceerde een andere manier van omgaan met filantropisch kapitaal. Op deze innovatieve manier van donerend-investeren wil ik in dit artikel verder in gaan.
De onafhankelijke rol van fondsen maatschappelijk benutten in tijden van crisis; verschillen tussen arm/rijk nemen toe, natuurlijke bronnen nemen af.
Fondsen blijven, net als de samenleving, voortdurend veranderingen volgen. Naast trend-volgend kunnen stichtingen ook trend-settend zijn. Zichzelf, onafhankelijk, opnieuw uitvinden. Vernieuwende start-ups aanduwen, kraamkamers, labs of incubators inrichten en daarmee een meer ondernemende, onafhankelijke, verander rol spelen. Een verander-strategie (Theory of Change) kan daarbij behulpzaam zijn. Vermogen is hierbij een mooi woord met een materiële en im-materiële betekenis. Beide betekenissen komen samen in wat we doen en waartoe we het doen. Welke impact leveren we? Aan welke verandering willen we bijdragen? Heeft het zin om gezien de alarmerende maatschappelijke situatie een fonds eeuwigdurend in stand te willen blijven houden?
Om hier zicht op te krijgen dienen we onze opbrengsten (kwantitatief maar ook kwalitatief) te volgen en hier zo nodig verandering in aan te brengen. Ieder fonds kiest hiervoor eigen instrumenten om de opbrengsten zichtbaar te maken. In jaarverslagen en nieuwsbrieven delen we dit met alle betrokken stakeholders. Om maatschappelijk rendement zichtbaar te maken sluiten sommige fondsen aan bij de Sustainable Development Goals (SDG’s), de Werelddoelen welke door de VN zijn vastgesteld voor de beleidsperiode 2015-2030. Fondsen ontbreken echter met hun activiteiten in de jaarlijkse voortgangs-rapportage “Brede Welvaart” van de overheid. Binnen de branche (FIN) willen we hier verandering in aanbrengen. Hoe kunnen we gezamenlijk het rendement van fondsen zichtbaar maken? Vele buurtinitiatieven gebruiken bijvoorbeeld hierbij de MAEX-social-handprint om het lokaal initiatief in een nationaal/mondiaal perspectief te plaatsen. Ook beleggingen hebben naast een financieel-, een milieu-, maatschappelijk- én ethisch-rendement (ESG). Vermogensbeheerders (bv. Double Dividend) maken bij hun rapportages dan ook vaker gebruik van de SDG’s. Om fondsen integraal te stimuleren bij hun transitie organiseerde Beter Geven samen met de FIN en DRIFT-Rotterdam een succesvolle bijeenkomst fondsen in transitie.
Impact donerend-investerend verdubbelen?
De toenemende verschillen tussen arm en rijk, de enorme maatschappelijke- en milieuvraagstukken voor de komende 10 jaar (IPCC ‘code rood voor mensheid’) vragen om nieuwe creatieve oplossingen. Het blijkt dat vele disruptieve investeringen onmogelijk zouden zijn geweest zonder Family’s, Friends and Fools. Deze 3F’s zijn vaak de vitale bronnen voor vroege-fase-financiering. Helaas heeft niet iedereen toegang tot deze categorie. Fondsen, particulieren en filantropie-desks, zoals Frank van Beuningen aangaf, kunnen in deze fase met schenkgeld en crowdfunding het verschil maken. Naast grote uitdagingen waar we als samenleving voor gesteld worden zijn er ook kansen. Diverse fondsen overwegen momenteel, door de extreem hoge beurskoersen, meer uit te geven (schenken) om de noodzakelijke veranderingen aan te gaan. Banken en investeerders geven vaak in de vroegste fase niet-thuis. Hier ligt een kans voor de filantropie.
Door samenwerken, zoals de gezamenlijke Corona-hulp door fondsen, komen we verder! Samenwerken rond due-diligence versterkt het investeringsdraagvlak, maakt het goedkoper en het risico aannemelijker. Meestal is dit risico véél lager dan de onvoorspelbaarheid van de beurs en de impact veel groter naar het statutaire doel van het fonds. Donerend-investeren brengt vroege (duurzaamheids)transities eerder binnen handbereik. In onze ogen is de tijd voor dubbele impact rijp en vergroten/verbreden we de betekenis van fondsen in de samenleving.
Impact-investeren; Impact-first verdubbeld geld naar waarde!
Afbeelding: het spectrum van doneren naar investeren uit het SFNL-rapport 2021.
Bijna alle stichtingen in het veld van de filantropie zijn vanuit een op de maatschappij of het milieu gericht doel ontstaan en kunnen worden opgevat als ‘mission-related’ waarbij vanuit particulier vermogen een positieve (statutair bepaalde) bijdrage aan het algemeen nut wordt verleend.
De meest bekende vorm is die van projectsteun middels schenkingen. Deze bestedingen kenmerken het meest zichtbaar de activiteiten van een stichting. De beleggingen en de bedrijfsvoering blijven vaak op de achtergrond, maar zijn niet minder belangrijk. Zeker in tijden als nu waarbij er groot ongenoegen is over de overheidssteun inzake klimaat, biodiversiteit en sociale ongelijkheid houden velen het oorspronkelijke stichtingsdoel opnieuw tegen het licht. Doen we nog steeds de goede dingen en doen we die dingen goed. Als met een kompas kalibreren we de missie-vraag op integrale wijze voor bestedingen en hopelijk ook voor beleggingen en bedrijfsvoering. Kunnen we onze bestedingen ook meer ondernemend inzetten; nieuwe vormen onderzoeken waarmee schenkvermogen als hefboom kan dienen voor latere investeringen. Een goed voorbeeld is hier het Donor Impact Invest Fund. Naast schenken met geld zien we ook schenken middels arbeid (maatschappelijke diensttijd van bedrijven, vrijwilligerswerk van particulieren) en schenken en hergebruiken van materialen.
We dagen stichtingen uit om de werkelijke potentie van het donatiegeld te gaan benutten. Om niet langer te wachten en donerend te investeren in het algemeen nut.
Rense Bos (transitie makelaar)
Ignaz Anderson (adviseur filantropie)
Klik hier voor een van de interviews van Rense Bos uit zijn nieuwe boek IMPACT, dat in maart 2021 zal verschijnen.
Corporate Power gemist? Meld je dan nu aan voor Civil Power 2021!
