nlDe Kansspelautoriteit (Ksa) gaat alsnog kijken of het Britse Lottovate een loterijvergunning kan krijgen. De rechtbank had dat bevolen nadat Ksa een eerdere aanvraag van Lottovate had afgewezen. Volgens de rechtbank kon Ksa niet duidelijk motiveren waarom het aantal te verlenen vergunningen beperkt moest blijven tot de huidige vier. Ksa gaat niet tegen het vonnis in beroep en dat betekent dat er een einde komt aan het systeem waarbij er maar vier (goede doelen)loterijen in Nederland zijn.
Teeven
Dat systeem was onder andere ingesteld door toenmalig staatssecretaris van Justitie, Fred Teeven. Hij besloot twee jaar geleden dat voorlopig alleen de vier bestaande goede doelenloterijen, de Nationale Postcode Loterij, de VriendenLoterij, de Bankgiro Loterij en SNL (Grote Clubactie), nog een vergunning zouden krijgen. Ksa volgde deze lijn bij de aanvraag van nieuwkomer Lottovate, maar die vocht die beslissing aan bij de rechtbank, en kreeg vorige maand gelijk.
Vijftig procent
Het starten van een vergunningsprocedure betekent niet dat Lottovate - een Nederlandse tak van het Engelse bedrijf Zeal dat internetloterijen in onder andere het Verenigd Koninkrijk, Spanje en Noorwegen exploiteert - meteen toetreedt als vijfde vergunninghouder naast de huidige vier goededoelenloterijen. Dat proces kan nog maanden duren. Zo moet onder andere worden vastgesteld dat vijftig procent van de opbrengst ook daadwerkelijk aan een goed doel wordt besteed.
Dijkhoff
Het kabinet is al langere tijd bezig om de markt voor loterijen te hervormen. 'Door de uitspraak en de beslissing van de Kansspelautoriteit komt dit proces in een versnelling', zegt een woordvoerder van het ministerie van Veiligheid en Justitie: 'Staatssecretaris Dijkhoff respecteert het besluit van de Kansspelautoriteit en zal de eventuele gevolgen in zo goed mogelijke banen leiden met oog voor de goede doelen die in Nederland al jaren aantonen goed en zorgvuldig te werk te gaan.'
Loterijen
Ksa zwicht: Lottovate breekt loterijmarkt open
Bittere pil
De beslissing van Ksa is een bittere pil voor de lobby die met name vanuit de beneficianten van de huidige goede doelenloterijen wordt gevoerd. Vorige week nog uitten enkele prominente bestuurders uit de sector grote kritiek op het voorgenomen besluit van de overheid om het huidige stelsel open te stellen voor nieuwe aanbieders. Daardoor zou de duurzame financiering van een groot aantal non profits door de loterijen in gevaar komen. De bestuurders worden hierin bijgevallen door oud-SCP-directeur prof. Paul Schnabel (foto), die meent dat met liberalisering geen enkel economisch nut wordt gediend, behalve een kapitaalvlucht naar het buitenland.
Criterium vijftig procent
Daarover zegt de Ksa in een reactie vandaag op haar website: 'Het is de Kansspelautoriteit bekend, dat bij bestaande vergunninghouders en goede doelen bezorgdheid leeft met betrekking tot mogelijke nieuwe toetreders op de loterijmarkt. De wet geeft de Kansspelautoriteit geen taken en bevoegdheden om een mogelijk effect op goede doelen mee te wegen in haar besluitvorming. Het enige criterium dat de Kansspelautoriteit toetst als het gaat om goede doelen, is óf de wettelijke vereiste vijftig procent van de inleg op het kansspel wordt afgedragen aan goede doelen.'
Deur wagenwijd open
De beslissing van Ksa betekent dat de deur nu wagenwijd open staat voor nog meer vergunningaanvragers. Ksa: 'Gegeven bestaande wet- en regelgeving, het vigerende kansspelbeleid, de wettelijke taken van de Kansspelautoriteit en deze recente uitspraak van de rechter, heeft de Kansspelautoriteit het besluit genomen om de vergunningaanvraag van Lottovate in behandeling te nemen. Daarmee staat ook de mogelijkheid open voor andere organisaties om een vergunning voor het organiseren van een goede doelen loterij aan te vragen.'
'Meer keuzevrijheid'
Lottovate is uiteraard ingenomen met de huidige gang van zaken. In dagblad Trouw zegt een woordvoerder: 'Het besluit van de Ksa is een belangrijke stap in een ontwikkeling die ten goede komt aan de Nederlandse goede doelen en sport. Daarnaast leidt dit besluit er ook toe dat de consument meer keuzevrijheid krijgt: een breder loterijaanbod biedt immers echt iets te kiezen.'
De beslissing van Ksa is een bittere pil voor de lobby die met name vanuit de beneficianten van de huidige goede doelenloterijen wordt gevoerd. Vorige week nog uitten enkele prominente bestuurders uit de sector grote kritiek op het voorgenomen besluit van de overheid om het huidige stelsel open te stellen voor nieuwe aanbieders. Daardoor zou de duurzame financiering van een groot aantal non profits door de loterijen in gevaar komen. De bestuurders worden hierin bijgevallen door oud-SCP-directeur prof. Paul Schnabel (foto), die meent dat met liberalisering geen enkel economisch nut wordt gediend, behalve een kapitaalvlucht naar het buitenland.Criterium vijftig procent
Daarover zegt de Ksa in een reactie vandaag op haar website: 'Het is de Kansspelautoriteit bekend, dat bij bestaande vergunninghouders en goede doelen bezorgdheid leeft met betrekking tot mogelijke nieuwe toetreders op de loterijmarkt. De wet geeft de Kansspelautoriteit geen taken en bevoegdheden om een mogelijk effect op goede doelen mee te wegen in haar besluitvorming. Het enige criterium dat de Kansspelautoriteit toetst als het gaat om goede doelen, is óf de wettelijke vereiste vijftig procent van de inleg op het kansspel wordt afgedragen aan goede doelen.'
Deur wagenwijd open
De beslissing van Ksa betekent dat de deur nu wagenwijd open staat voor nog meer vergunningaanvragers. Ksa: 'Gegeven bestaande wet- en regelgeving, het vigerende kansspelbeleid, de wettelijke taken van de Kansspelautoriteit en deze recente uitspraak van de rechter, heeft de Kansspelautoriteit het besluit genomen om de vergunningaanvraag van Lottovate in behandeling te nemen. Daarmee staat ook de mogelijkheid open voor andere organisaties om een vergunning voor het organiseren van een goede doelen loterij aan te vragen.'
'Meer keuzevrijheid'
Lottovate is uiteraard ingenomen met de huidige gang van zaken. In dagblad Trouw zegt een woordvoerder: 'Het besluit van de Ksa is een belangrijke stap in een ontwikkeling die ten goede komt aan de Nederlandse goede doelen en sport. Daarnaast leidt dit besluit er ook toe dat de consument meer keuzevrijheid krijgt: een breder loterijaanbod biedt immers echt iets te kiezen.'
Kind en badwater
Prof. Theo Schuyt, hoogleraar Filantropie bij de VU en de UM, maar ook lid van de Adviesraad van de Ksa, is buitengemeen teleurgesteld over de gang van zaken. Schuyt vindt dat door buitenlandse concurrentie het kind met het badwater wordt weggegooid en een goed functionerend systeem, waarin jaarlijks een half miljard euro naar goede doelen stroomt, op de tocht komt te staan. Hij wijst op de verbondenheid van de huidige loterijen met goede doelen, iets geheel anders dan casino's en wedkantoren. Nederlandse Goede Doelen en Goede Doelen Loterijen blootstellen aan internationale concurrentie is het kind met het badwater weggooien volgens de hoogleraar. Schuyt vraagt zich ook af waarom er geen integrale visie is op het dossier, dat formeel ligt bij de Directie Sanctie en Preventiebeleid van het ministerie van Veiligheid & Justitie. Waar is de stem van andere vakdepartementen, zoals VWS en OC&W, die terreinen beheren waar goede doelen steeds vaker als medefinancier optreden, vraagt Schuyt zich af.
Nadelige gevolgen
Ook beneficianten uiten hun teleurstelling. LandschappenNL: 'De versnelde openstelling van de Loterijmarkt voor ook buitenlandse (commerciële) loterijen leidt tot afbreuk van het zorgvuldig opgebouwde Loterijenstelsel en het belang daarvan voor de Nederlands samenleving. Openstelling van de loterijmarkt voor buitenlandse aanbieders betekent immers dat een deel van de opbrengsten naar het buitenland zal vloeien. En daarmee dus niet beschikbaar zal zijn voor maatschappelijke doeleinden, en al helemaal niet (meer ) in Nederland. Loterijen zijn fondsenwervers, die horen niet in de sfeer en beperkingen van risicovolle kansspelen zoals weddenschappen, casino’s en speelautomaten. LandschappenNL doet dan ook een dringend een beroep op het huidige kabinet om zich nogmaals te beraden, en daarbij nadrukkelijk de verstrekkende nadelige gevolgen van dit voornemen voor maatschappelijke goede doelen mee te wegen.'
Nieuwsuur
Marieke van Schaik (foto), managing director van de Postcodeloterij, zei gisteravond in Nieuwsuur: 'We hebben in Nederland een heel bijzonder loterijstelsel. Daar moeten we zuinig op zijn en niet zomaar commerciële partijen toelaten. De risico's zijn dat er meer geld aan reclame en prijzen wordt besteed, waardoor de koek niet ansders wordt verdeeld, maar zelfs minder wordt.' In dezelfde uitzending stelt directeur Peter Paul de Goeij van Lottovate dat 'als nieuwe loterijen tot de markt worden toegelaten er mogelijk zo'n € 250 miljoen extra voor Nederlandse goede doelen en sport beschikbaar komt'.
Prof. Theo Schuyt, hoogleraar Filantropie bij de VU en de UM, maar ook lid van de Adviesraad van de Ksa, is buitengemeen teleurgesteld over de gang van zaken. Schuyt vindt dat door buitenlandse concurrentie het kind met het badwater wordt weggegooid en een goed functionerend systeem, waarin jaarlijks een half miljard euro naar goede doelen stroomt, op de tocht komt te staan. Hij wijst op de verbondenheid van de huidige loterijen met goede doelen, iets geheel anders dan casino's en wedkantoren. Nederlandse Goede Doelen en Goede Doelen Loterijen blootstellen aan internationale concurrentie is het kind met het badwater weggooien volgens de hoogleraar. Schuyt vraagt zich ook af waarom er geen integrale visie is op het dossier, dat formeel ligt bij de Directie Sanctie en Preventiebeleid van het ministerie van Veiligheid & Justitie. Waar is de stem van andere vakdepartementen, zoals VWS en OC&W, die terreinen beheren waar goede doelen steeds vaker als medefinancier optreden, vraagt Schuyt zich af.
Nadelige gevolgen
Ook beneficianten uiten hun teleurstelling. LandschappenNL: 'De versnelde openstelling van de Loterijmarkt voor ook buitenlandse (commerciële) loterijen leidt tot afbreuk van het zorgvuldig opgebouwde Loterijenstelsel en het belang daarvan voor de Nederlands samenleving. Openstelling van de loterijmarkt voor buitenlandse aanbieders betekent immers dat een deel van de opbrengsten naar het buitenland zal vloeien. En daarmee dus niet beschikbaar zal zijn voor maatschappelijke doeleinden, en al helemaal niet (meer ) in Nederland. Loterijen zijn fondsenwervers, die horen niet in de sfeer en beperkingen van risicovolle kansspelen zoals weddenschappen, casino’s en speelautomaten. LandschappenNL doet dan ook een dringend een beroep op het huidige kabinet om zich nogmaals te beraden, en daarbij nadrukkelijk de verstrekkende nadelige gevolgen van dit voornemen voor maatschappelijke goede doelen mee te wegen.'
Nieuwsuur
Marieke van Schaik (foto), managing director van de Postcodeloterij, zei gisteravond in Nieuwsuur: 'We hebben in Nederland een heel bijzonder loterijstelsel. Daar moeten we zuinig op zijn en niet zomaar commerciële partijen toelaten. De risico's zijn dat er meer geld aan reclame en prijzen wordt besteed, waardoor de koek niet ansders wordt verdeeld, maar zelfs minder wordt.' In dezelfde uitzending stelt directeur Peter Paul de Goeij van Lottovate dat 'als nieuwe loterijen tot de markt worden toegelaten er mogelijk zo'n € 250 miljoen extra voor Nederlandse goede doelen en sport beschikbaar komt'.Brandbrief
Vanuit de Postcodeloterij werd eerder al een brandbrief gestuurd aan alle beneficianten. Daarin wordt gesteld dat het kabinet zich niet houdt aan eerder gedane belofte over een 'stapsgewijze en behoedzame aanpak'. Postcodeloterij-directeur Marieke van Schaik: 'Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft ons mondeling geïnformeerd dat er op zeer korte termijn een wijziging in de vergunningverlening aan goededoelenloterijen zal plaatsvinden. Dit kan zelfs zonder dat de Tweede Kamer eraan te pas komt. Hoewel de details nog niet bekend zijn, lijken twee zaken inmiddels duidelijk: (1) Waar alle landen om ons heen de loterijmarkt goed afschermen en geen/slechts zeer beperkt concurrentie tussen loterijen toestaan, zal Nederland als eerste en enige land in Europa de loterijgrenzen openen en de loterijmarkt liberaliseren: een onbeperkt aantal loterijvergunningen ligt straks op de plank, en ook buitenlandse loterijen kunnen hiervoor in aanmerking komen. (2) Waar in alle landen om ons heen, net als in Nederland, alleen non-profit organisaties een loterijvergunning hebben, gaat Nederland ook commerciële gokbedrijven een loterijvergunning geven. Dit is een breuk met wat het kabinet in 2014 aankondigde: eerst online kansspelen legaliseren en - na een periode waarin de effecten daarvan geëvalueerd kunnen worden- daarna ruimte geven aan 'nieuwe initiatieven op het gebied van landelijke goede doelen loterijen': oftewel een stapsgewijze en behoedzame aanpak in de woorden van het kabinet.'
Niet gedwongen
Tatiana van Lier van de Goede Doelenloterijen voegt hieraan toe: 'In de discussie over dit onderwerp wordt steeds weer de indruk gewekt dat Nederland als gevolg van een rechtszaak nu wordt gedwongen om nieuwe loterijen toe te laten, maar dit is een misverstand. Het toelaten van nieuwe loterijen is echt een politieke keuze. Het kabinet kan er ook voor kiezen om het huidige loterijstelsel intact te laten. Dat mag ook gewoon van Europa. Wel moet dan gemotiveerd worden waarom gekozen wordt voor een beperkt aantal vergunningen, zoals de rechter ook opmerkte. Maar dit is overigens niets nieuws.'
Vijftige procent afdracht niet gegarandeerd
Dat de nieuwe toetreders net als de huidige vergunninghouders ook 50% moeten afdragen aan goede doelen is volgens Van Lier zeker niet gegarandeerd: 'Als er dan al voor gekozen wordt om nieuwe loterijen toe te laten dan is het voor het veiligstellen van de hoge maatschappelijke opbrengsten niet voldoende om te eisen dat een vergunninghouder 50% afdraagt aan het goede doel. Een commerciële partij zou dit immers bij de rechter aan kunnen vechten als zijnde belasting, en met de 15% afdracht van de Staatsloterij zou een rechter deze partij nog gelijk geven ook. Wat ons betreft regel je het aan de voorkant: door loterijvergunningen uitsluitend te verlenen aan Nederlandse non-profitorganisaties (die bijvoorbeeld over een ANBI-status beschikken). Dat is tot nu toe het geval in Nederland. Ook de Postcode Loterij, BankGiro Loterij en VriendenLoterij zijn 100% non-profit en beschikken over de ANBI status. En ook in alle landen om ons heen kunnen uitsluitend non-profit organisaties in aanmerking komen voor een loterijvergunning. In Zweden en Engeland, de enige landen die net als Nederland meerdere (goededoelen)loterijen kennen, is de eis dat de vergunning alleen naar Zweedse, respectievelijk Britse goede doelen gaat.'
Dubbele moraal
Journalist Henk Willem Smits van zakenblad Quote vindt dat de Postcodeloterij er een dubbele moraal op nahoudt: ' Alle goede doelen ontvingen recent een moord-en-brandbrief van de Postcodeloterij. Het ministerie van Veiligheid en Justitie staat op het punt een wijziging door te voeren in de vergunningverlening aan goededoelenloterijen. En dat is natuurlijk heel vervelend voor Boudewijn Poelmann cs, die nu naast de Staatsloterij een bijna-monopolie hebben. Opmerkelijk is echter dat diezelfde Postcodeloterij diametraal anders aan het lobbyen is in Noorwegen.Want de Postcodeloterij wil graag de markt op in Noorwegen. Daarvoor gebruikt het in dit lobbystuk argumenten die het in Nederland juist weerspreekt.'
Tot 1 januari 2017
Als Lottovate aan de criteria voldoet en een vergunning krijgt dan loopt de vergunningstermijn tot 1 januari 2017. Die is daarmee gelijk aan de termijn van de andere goede doelenloterijen. Voor de periode vanaf 1 januari 2017 zullen alle bestaande vergunninghouders een nieuwe vergunning moeten aanvragen. Datzelfde geldt voor geïnteresseerde derden.
►Bronnen: Ksa, Trouw, NRC Handelsblad, Quote, Het Financieele Dagblad, NOS, Nieuwsuur
Vanuit de Postcodeloterij werd eerder al een brandbrief gestuurd aan alle beneficianten. Daarin wordt gesteld dat het kabinet zich niet houdt aan eerder gedane belofte over een 'stapsgewijze en behoedzame aanpak'. Postcodeloterij-directeur Marieke van Schaik: 'Het ministerie van Veiligheid en Justitie heeft ons mondeling geïnformeerd dat er op zeer korte termijn een wijziging in de vergunningverlening aan goededoelenloterijen zal plaatsvinden. Dit kan zelfs zonder dat de Tweede Kamer eraan te pas komt. Hoewel de details nog niet bekend zijn, lijken twee zaken inmiddels duidelijk: (1) Waar alle landen om ons heen de loterijmarkt goed afschermen en geen/slechts zeer beperkt concurrentie tussen loterijen toestaan, zal Nederland als eerste en enige land in Europa de loterijgrenzen openen en de loterijmarkt liberaliseren: een onbeperkt aantal loterijvergunningen ligt straks op de plank, en ook buitenlandse loterijen kunnen hiervoor in aanmerking komen. (2) Waar in alle landen om ons heen, net als in Nederland, alleen non-profit organisaties een loterijvergunning hebben, gaat Nederland ook commerciële gokbedrijven een loterijvergunning geven. Dit is een breuk met wat het kabinet in 2014 aankondigde: eerst online kansspelen legaliseren en - na een periode waarin de effecten daarvan geëvalueerd kunnen worden- daarna ruimte geven aan 'nieuwe initiatieven op het gebied van landelijke goede doelen loterijen': oftewel een stapsgewijze en behoedzame aanpak in de woorden van het kabinet.'
Niet gedwongen
Tatiana van Lier van de Goede Doelenloterijen voegt hieraan toe: 'In de discussie over dit onderwerp wordt steeds weer de indruk gewekt dat Nederland als gevolg van een rechtszaak nu wordt gedwongen om nieuwe loterijen toe te laten, maar dit is een misverstand. Het toelaten van nieuwe loterijen is echt een politieke keuze. Het kabinet kan er ook voor kiezen om het huidige loterijstelsel intact te laten. Dat mag ook gewoon van Europa. Wel moet dan gemotiveerd worden waarom gekozen wordt voor een beperkt aantal vergunningen, zoals de rechter ook opmerkte. Maar dit is overigens niets nieuws.'
Vijftige procent afdracht niet gegarandeerd
Dat de nieuwe toetreders net als de huidige vergunninghouders ook 50% moeten afdragen aan goede doelen is volgens Van Lier zeker niet gegarandeerd: 'Als er dan al voor gekozen wordt om nieuwe loterijen toe te laten dan is het voor het veiligstellen van de hoge maatschappelijke opbrengsten niet voldoende om te eisen dat een vergunninghouder 50% afdraagt aan het goede doel. Een commerciële partij zou dit immers bij de rechter aan kunnen vechten als zijnde belasting, en met de 15% afdracht van de Staatsloterij zou een rechter deze partij nog gelijk geven ook. Wat ons betreft regel je het aan de voorkant: door loterijvergunningen uitsluitend te verlenen aan Nederlandse non-profitorganisaties (die bijvoorbeeld over een ANBI-status beschikken). Dat is tot nu toe het geval in Nederland. Ook de Postcode Loterij, BankGiro Loterij en VriendenLoterij zijn 100% non-profit en beschikken over de ANBI status. En ook in alle landen om ons heen kunnen uitsluitend non-profit organisaties in aanmerking komen voor een loterijvergunning. In Zweden en Engeland, de enige landen die net als Nederland meerdere (goededoelen)loterijen kennen, is de eis dat de vergunning alleen naar Zweedse, respectievelijk Britse goede doelen gaat.'
Dubbele moraal
Journalist Henk Willem Smits van zakenblad Quote vindt dat de Postcodeloterij er een dubbele moraal op nahoudt: ' Alle goede doelen ontvingen recent een moord-en-brandbrief van de Postcodeloterij. Het ministerie van Veiligheid en Justitie staat op het punt een wijziging door te voeren in de vergunningverlening aan goededoelenloterijen. En dat is natuurlijk heel vervelend voor Boudewijn Poelmann cs, die nu naast de Staatsloterij een bijna-monopolie hebben. Opmerkelijk is echter dat diezelfde Postcodeloterij diametraal anders aan het lobbyen is in Noorwegen.Want de Postcodeloterij wil graag de markt op in Noorwegen. Daarvoor gebruikt het in dit lobbystuk argumenten die het in Nederland juist weerspreekt.'
Tot 1 januari 2017
Als Lottovate aan de criteria voldoet en een vergunning krijgt dan loopt de vergunningstermijn tot 1 januari 2017. Die is daarmee gelijk aan de termijn van de andere goede doelenloterijen. Voor de periode vanaf 1 januari 2017 zullen alle bestaande vergunninghouders een nieuwe vergunning moeten aanvragen. Datzelfde geldt voor geïnteresseerde derden.
►Bronnen: Ksa, Trouw, NRC Handelsblad, Quote, Het Financieele Dagblad, NOS, Nieuwsuur
