Kamerbrede kritiek op Geefwet zwelt aan

AMSTERDAM (3 november) - Na kritische noten uit de sector en van fiscalisten krijgt de Geefwet van staatssecretaris Frans Weekers van Financiën deze week nu ook forse kritiek van de Tweede Kamer. Zijn eigen partij, de VVD, steunt de Geefwet in grote lijnen, maar de overige partijen zijn er nog niet over uitgepraat. "Wat heeft dit nog met vrijgevigheid te maken?"


De vaste commissie voor Financiën voerde op 31 oktober 2011 overleg met Weekers over het Belastingplan 2012. Dit overleg volgde op het rondetafelgesprek met belanghebbenden en deskundigen eerder deze maand. Al voor het overleg kwam er kritiek uit de Tweede Kamer op de Geefwet, die vorige maand bij de Miljoenennota gepresenteerd werd als een stroomlijning van allerlei bestaande regelingen rond het geven aan goede doelen en culturele instellingen.


"Moeite met multiplier"

De multiplier blijkt niet zo goed te vallen bij de Kamerleden. De PVV heeft al een motie aangekondigd waarin wordt voorgesteld de multiplier te laten vervallen. Elbert Dijkgraaf (SGP): "Ook de SGP heeft grote moeite met de multiplier. Waarom heeft de regering er niet voor gekozen om conform de aangenomen motie bij de algemene politieke beschouwingen alle maatschappelijke organisaties die een zeker percentage aan eigen inkomsten weten te genereren een positieve prikkel te geven? Dat is een veel beter uitgangspunt."


"BTW-verhoging terugdraaien"

Wouter Koolmees (D66): "Ik vraag een reactie van de staatssecretaris op de multiplier, de kritiek hierop van verschillende organisaties en de verdringende werking ervan. Eerlijk gezegd vinden wij de Geefwet onvoldoende om de bezuiniging op de culturele sector te compenseren. Wij vragen ons af of er niet verder kan worden nagedacht over alternatieven, zoals vouchers. Wij hebben in onze tegenbegroting opgenomen dat wij de BTW-verhoging op de podiumkunsten willen terugdraaien. Wij zullen daar een amendement of motie voor indienen."


"Niet via de belastingbetaler"

Het CDA begrijpt niet waarom een gift aan een symfonieorkest wel fiscaal aftrekbaar is, maar aan een fanfare of dorpshuis niet. Giften aan culturele instellingen kunnen wat het kabinet betreft voor 150 procent afgetrokken worden van de belasting, voor andere goede doelen blijft dat 100 procent. En voor een bijdrage aan plaatselijke fanfare krijgen donateurs niets terug. CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt vraagt zich af waarom een gift aan schouwburg of bibliotheek een voordeel oplevert tot 78 procent. "Waarom is zo'n gift 78 keer zo waardevol als een gift aan een sportvereniging?", vraagt Omtzigt. De PVV heeft daar ook moeite mee. "Wat heeft dat te maken met vrijgevigheid?", vraagt Roland van Vliet. "Er mogen vele miljarden naar de cultuursector, maar niet via de belastingbetaler."


Algemeen maatschappelijk belang

Staatssecretaris Weekers meent dat het kabinet hiermee niet laat zien dat de ene donatie waardevoller is dan de andere. Wel is er volgens hem reden onderscheid te maken tussen SBBI's en ANBI's.  "Een sportvereniging werkt vooral voor de eigen leden. Bij een theater, of een goed doel, ligt dat anders. Die dienen een algemener maatschappelijk belang. Aan een gift aan een ANBI kan in de regel dus meer vrijgevigheid worden toegedicht dan aan een gift aan een SBBI", aldus Weekers.


"Grootste doel is Belastingdienst zelf"

Weekers nam ook in de Geefwet op dat er een heffing komt op de winsten van goede doelen boven de €15.000,-. Door deze maatregel gaat er zo'n twintig procent naar de Belastingdienst in plaats van naar het goede doel. "Het grootste goede doel uit de geefwet is de Belastingdienst zelf", vindt Pieter Omtzigt. "De geefwet is dus eigenlijk een neemwet." Met deze bewoordingen volgt Omtzigt de zeer kritische analyse van fiscaal expert dr. Ineke Koele. De zeer pittige kritiek van Koele (waarover uitgebreid meer in deze editie van FM Weekly: klik hier) wordt ook gesteund door de Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie en zal leiden tot een CDA-voorstel tot amendering van de definitieve Geefwet.


Amendement

De VVD steunt de Geefwet wel, al is de partij het eens met de SP over dat de organisaties die baat hebben bij de fiscale aftrek transparanter moeten zijn over de besteding van het geld. De SP gaat echter verder dan dat. Farshad Bashir (SP): "Het moet niet zo zijn dat de bestuurders van een instelling met een ANBI-status een flink salaris opstrijken. Daarom stelt de SP-fractie voor om geen giftenaftrek te laten bestaan voor ANBI's wanneer de bestuurders een salaris boven de DG-norm krijgen. Hiervoor heb ik een amendement in de maak."


Gratis inzichtelijke database

Het CDA vindt het wenselijk dat er een database komt waarin telefoonnummers, internetpagina's en contactgegevens zijn opgenomen. Pieter Omtzigt: "Het liefst in een klein stukje van één of twee pagina's waarin de kerngegevens van het goede doel zijn opgenomen. Dat zou bijvoorbeeld ook het topsalaris kunnen zijn. Worden er salarissen boven de DG-norm betaald? Die informatie moet publiekelijk beschikbaar zijn. Of dat bij de Kamer van Koophandel is, waar stichtingen sowieso geregistreerd moeten worden, of bij de Belastingdienst, is mij om het even, zolang het maar gratis inzichtelijk is voor het publiek."


Veroordeelde instellingen en hun ANBI-status

Aan het eind van het overleg werd nog stevig discussie gevoerd over instellingen die door de rechter zijn veroordeeld. De VVD vindt dat deze organisaties hun status voor vijf jaar moeten verliezen. "De VVD vindt dat in dat geval geen sprake is van het beogen van het algemeen nut, laat staan dat er sprake zou mogen zijn van enig fiscaal voordeel. De burger hoeft niet mee te betalen aan het overtreden van de wet", aldus Matthijs Huizing van de VVD. Het CDA en PvdA willen opheldering. Ed Groot (PvdA): "Begrijp ik het goed dat bijvoorbeeld een boerenorganisatie de weg blokkeert met mest dan ook haar fiscale voordeelstatus kwijtraakt? Misschien kan de heer Huizing een voorbeeld geven van een organisatie waarop dit de laatste jaren van toepassing is geweest. En waar leg je de grens?"


Motie

Huizing: "Het gaat natuurlijk om activiteiten van de organisatie zelf of personen binnen die organisatie. Op het moment dat iedereen met T-shirts van die organisatie rondloopt en de actie ook helder georganiseerd is door die organisatie, denk ik dat wij dat allemaal wel kunnen herleiden. Bovendien hebben wij ook de rechter om daarover een oordeel te geven." Het duurt even voor Huizing eindelijk met de naam Greenpeace op de proppen komt. "In 2008 is er een motie ingediend door mijn collega Aptroot, samen met de heer Ten Hoopen van het CDA en de heer Van der Vlies van de SGP. Dat was een motie met dezelfde strekking. Een paar weken geleden, in verband met het voorbereiden van dit Belastingplan, dachten wij erover om deze motie wederom in te dienen. Wat wilde het toeval? Een paar dagen daarna stond er heel groot in een van onze landelijke dagbladen iets over een actie van -- laat ik maar man en paard noemen - Greenpeace. Daarmee heeft deze motie niets te maken, maar het aardige was dat de motie daardoor wel de aandacht kreeg."


"Daar hebben we de rechter voor"

Bruno Braakhuis (GroenLinks) is verbaasd: "Over hoeveel organisaties hebben we het, in godsnaam? Dit gaat toch nergens over? Ten tweede hebben wij hiervoor al het strafrecht. Het hoort gewoon bij actievoeren dat je soms een beetje over de wettelijke streep heen gaat. Bovendien, als er te ver overheen gegaan wordt, hebben wij daar gewoon de rechter voor. Het afnemen van de ANBI-status vind ik een flinke stap te ver."


SBF: "Absurd voorstel"

Wouter Buwalda, secretaris van de SBF (Samenwerkende Brancheorganisaties Filantropie), is het daarmee eens. In een reactie aan FM op het overleg zegt hij: "Dat is een absurd voorstel. In 2007 bleek uit onderzoek in opdracht van het ministerie van Justitie naar misbruik van goede doelenorganisaties dat er geen enkele aanwijzing is voor invloed van criminelen. In de praktijk komt het er vaak op neer dat organisaties de grenzen van de wet opzoeken om aandacht te krijgen. Dat past prima in het kader van de vrije meningsuiting. Ik heb overigens gezien dat de VVD haar standpunt hierover inmiddels van de website heeft gehaald. De partij is hard aangepakt in de Tweede Kamer, dus ik ga er vanuit dat dit voorstel niet wordt doorgezet."


Salarisnorm bestuurders

De SBF wil ook graag reageren op de discussie over de salarisnorm van bestuurders. Dit punt werd vooral door de SP, VVD en PVV naar voren gebracht, zij het om verschillende redenen. "Op 21 juni hebben wij met de overheid een convenant getekend waarin is opgenomen dat wij een eigen gedragscode gaan ontwikkelen. Onderdeel daarvan is de richtlijn salaris. Die afspraak hebben we met de overheid gemaakt en het is de bedoeling dat we in juli volgend jaar met een visie komen. Daar wordt dus al lang aan gewerkt."


Grote zorgen over nieuwe uitvoeringsrichtlijn

Buwalda zegt zich het meeste zorgen te maken over de uitvoeringsrichtlijn AWR waar het ministerie van Financiën nu mee bezig is, naar aanleiding van de Geefwet. "Daarin zegt het ministerie dat alle inkomsten uit vermogen binnen twee jaar moeten worden uitgekeerd aan het statutaire doel. Met deze maatregel kunnen beleggingsfondsen nauwelijks meer een goed beleggingsbeleid voeren, want die zijn meestal gericht op een langere termijn. Er zijn zelfs fondsen die bewust een periode van tien tot vijftien jaar aanhouden, omdat dan pas gaat spelen waarvoor ze in het leven zijn geroepen. We vinden het raar dat dit nu ineens naar voren wordt gebracht en vinden het bovendien buitengewoon zorgelijk."


Wordt vervolgd...

De technische vragen die in het overleg zijn gesteld worden uiterlijk vandaag beantwoord en de behandeling van de Geefwet wordt op maandag 7 november vervolgd als onderdeel van de behandeling van het Belastingplan 2012 van 11.00 tot 23.00 uur bij de vaste commissie van Financiën.