nl
Bij de opkomst van crowdfunding in Nederland, eind 2010, oordeelde de Belastingdienst nog dat crowdfundingplatforms met een maatschappelijk doel anbi-fähig waren. Goed nieuws. De Belastingdienst liet hiermee zien dat ook innovatieve vormen van fondsenwerving onder het anbi-beleid pasten en gaf tevens het vertrouwen richting burgers dat geven aan de betreffende platforms het algemeen belang kon dienen.
Inmiddels heeft de crowdfundingsector zich verder geprofessionaliseerd, maar werd vanaf 2016 nieuw beleid doorgevoerd. De Belastingdienst maakt sindsdien geen onderscheid meer tussen het doel van de platforms, maar scheert alle crowdfundingplatforms over één kam. Een crowdfundingplatform is een loketinstelling, functioneert slechts als doorgeefluik en komt daardoor in beginsel niet in aanmerking voor de anbi-status. Er is volgens de Belastingdienst geen sprake van een direct algemeen belang, maar van een particulier belang voor de betreffende initiatiefnemer. Van een positief effect op de (filantropie)sector is slecht zijdelings sprake, wordt gesteld.
Algemeen versus particulier belang
Een vreemde redenering. Waarom is de bestemming van geld bij crowdfunding anders dan bij reguliere (vermogens)fondsen die projecten ondersteunen? Juist bij crowdfunding wordt al in een vroeg stadium draagvlak gemeten. Het belangrijkste verschil is dat, anders dan bij traditionele fondsen, geen commissie, maar het publiek zelf kiest wie ondersteuning krijgt.
Voor het anbi-team was de beleidswijziging echter reden om per 2017 anbi-statussen bij crowdfundingplatforms in te trekken, zo ook bij voordekunst. In eerste instantie gingen we ervan uit dat hiermee met name individuele makers en kleine gezelschappen getroffen zouden worden. Tot en met 2016 konden zij gebruik maken van de ANBI-status van het crowdfundingplatform, nu niet meer.
Intrekken anbi-status treft cultuursector
Inmiddels hebben we de cijfers van 2017, het eerste jaar zonder anbi-status. Deze laten een opvallende ontwikkeling zien. De gemiddelde donatie daalt behoorlijk en ook het aantal hogere donaties nam af. Het wegvallen van de anbi-status leidt ertoe dat donateurs niet gestimuleerd worden meer te geven.
In 2017 werd via voordekunst.nl 57.649 keer gedoneerd, ten opzichte van 54.841 in 2016.Er werd vaker gegeven, maar… De gemiddelde donatie daalde van € 78,20 in 2016 naar € 66,99 in 2017. En het aantal donateurs dat € 300 of meer doneerde daalde voor het eerst ook, van 1.774 in 2016 naar 1.499 in 2017. In totaal is er in 2017 bijna 3.000 keer meer gedoneerd, maar dit leidde tot € 400.000 minder inkomsten.
Er wordt vaker, maar minder gegeven.
Het is voor het eerst in zeven jaar tijd dat de gemiddelde donatie daalt. Daarnaast is het ook voor het eerst dat het aantal hogere donaties terugloopt, dit terwijl er wel vaker gegeven wordt. We kunnen dus stellen dat met het wegvallen van de anbi-status niet alleen kleine collectieven en zelfstandige initiatiefnemers worden getroffen (instellingen die een anbi-status hebben, kunnen deze ook voor crowdfunding inzetten), maar dat de cultuursector, en hiermee ook de filantropie, als geheel wordt getroffen.
De Nederlandse Orde van Belastingadviseurs is in een reactie op de kabinetsreactie ‘verheugd’ dat het kabinet oog heeft voor moderne vormen van filantropie zoals crowdfunding, program related investments, social investments en sociaal ondernemen[2]. Ik zou pas echt verheugd zijn wanneer het kabinet hier ook naar gaat handelen.
Roy Cremers is behalve DDB-Expert Cultuur ook directeur van crowdfundingplatform voordekunst.nl. Het platform bestaat sinds 4 november 2010 en was vanaf die datum tot en met 31 december 2016 in het bezit van een anbi-status. Er is via voordekunst inmiddels ruim € 18 miljoen gedoneerd door 185.000 donateurs. Hiermee zijn meer dan 3.000 kunstprojecten mogelijk gemaakt. Stichting voordekunst is een erkend goed doel (CBF).
