Huub Schreurs werkte jarenlang voor de Bernard van Leer Foundation in Den Haag. Een organisatie met een internationaal mandaat gericht op het verbeteren van de ontwikkelingskansen van jonge kinderen. Zijn bijdrage bestond uit het begeleiden en ontwikkelen van sociale projecten in de landen die aan hem waren toegewezen. Onlangs publiceerde hij het boek 'Gescheiden werelden. Wegen naar sociale verandering'.
Wat is de centrale boodschap van uw boek?
Schreurs: ‘De centrale boodschap in mijn boek is dat filantropische initiatieven enorm aan effectiviteit zouden winnen als ze een werkwijze zouden aanhouden die toestaat de sociale problemen in samenhang te zien, ze vanuit verschillende invalshoeken te benaderen. Om werkelijk impact te hebben is het noodzakelijk dat initiatieven zich uitstrekken over een langere periode en dat er samenwerking plaatsvindt met vele partijen.’
‘In de loop van de tijd kwam ik er steeds meer achter dat de projectmethode ons niet hielp om de brede impact te hebben op, bijvoorbeeld een onderwijs- of zorgsector die we voor ogen hadden. Het werd mij steeds duidelijker dat we onvoldoende rekening hielden met de complexiteit, dynamiek en onvoorspelbaarheid van sociale veranderingsprocessen. Dat het zaak is daarop beter te leren anticiperen. Ik ben het toen anders gaan doen.’
Kunt u de beperkingen van de projectmethode nader toelichten?
‘De projectmethode wordt gekenmerkt door een korte termijn benadering die in geen verhouding staat met de vaak ambitieuze doelen die partnerorganisaties nastreven. Het dwingt je in een keurslijf, met strak geformuleerde strategieën en een nauwkeurige omschrijving van te bereiken resultaten. De methode laat nauwelijks ruimte voor tussentijdse aanpassingen. Zeker niet als zich in de omgeving van het project wezenlijke veranderingen voordoen.’
‘De gelden die voor een project worden gevoteerd, geven de grenzen aan waarbinnen het zijn doelen moet zien te realiseren. Het tussentijds beschikbaar stellen van een extra budget wordt in de regel door donoren niet toegejuicht, zo niet uitgesloten. Telkens bleek mij weer dat kleinschalige projecten de neiging hebben zich in hun eigen wereld op te sluiten en alleen voor de gemeenschap waarin ze worden uitgevoerd van betekenis te zijn. Grootschalige overdracht van resultaten blijkt in de praktijk enorm lastig omdat elke nieuwe context weer andere eisen en voorwaarden stelt.’
Wat is het alternatief en wat betekent dit voor filantropische organisaties?
‘Een effectieve aanpak van structurele sociale problemen vraagt om een holistische benadering. Het gaat erom een breed draagvlak te creëren en een omvattende werkwijze toe te passen waarin de perspectieven van doelgroepen, partnerorganisaties, beleidsmakers, wetenschappers, media, et cetera tot hun recht komen.’
‘In een aantal landen heb ik grootschalige initiatieven ontwikkeld die de vorm aannamen van gedachte-experimenten – denkbare scenario’s die opties open lieten hoe een ontwikkelingsproces te benaderen. In India en Indonesië bijvoorbeeld, experimenteerde ik met initiatieven rond sociale thema’s zoals stedelijke armoede of kindersterfte waarin aspecten van onderzoek, praktijk, beleid, financiering en communicatie, gelijktijdig en op een samenhangende manier aan bod kwamen.’
‘Filantropische organisaties zouden bij uitstek leiderschap kunnen tonen door zulke initiatieven te initiëren en begeleiden en daarbij samenwerking te zoeken met andere nationale en internationale organisaties. Ofwel door simpelweg de financiële ruimte te verschaffen voor het ontwikkelen en bestendigen van zulke initiatieven.’
Huub Schreurs, Gescheiden werelden. Wegen naar sociale verandering, 2024 (€ 25, inclusief verzending). Het boek is in eigen beheer uitgegeven. Verzending op aanvraag via: huubjschreurs@gmail.com. Binnenkort is Gescheiden werelden, zowel in een Nederlandstalige als Engelstalige editie, als e-boek verkrijgbaar bij verschillende webshops, waaronder Amazon.nl en Bol.com.
nl
