nlAMSTELVEEN (24 mei) - Tijdens een zeer druk bezocht middagsymposium werd gisteren het eerste exemplaar van de "Toolkit Goede Doelen en Vermogensfondsen" virtueel (op film vooraf opgenomen) overhandigd aan demissionair minister van Justitie Hirsch Ballin. De toolkit is een gids van het Nationaal Register Commissarissen en Toezichthouders met praktische informatie over hoe het interne toezicht vorm en inhoud te geven bij charitatieve instellingen en ngo's.
"Toolkit Goede Doelen en Vermogensfondsen" werd gemaakt in samenwerking met CBF, FIN, PricewaterhouseCoopers, Rabobank Nederland, Van Doorne en VFI en voorziet in de toenemende behoefte aan informatie over intern toezicht.
Plan B
Die behoefte bleek wel uit de grote opkomst - ruim 300 bezoekers - die het symposium in het Rabo-hoofdkwartier in Utrecht bezochten. Dagvoorzitter Greetje Lubbi - tevens voorzitter van de Stuurgroep die de Toolkit ontwikkelde - praatte op vaardige wijze een doorgaans interessant programma aan elkaar, waarin Herman Wijffels - tegenwoordig deeltijdhoogleraar "Duurzaamheid en maatschappelijke verandering" - onmiskenbaar de show stal. Wijffels deed dat door bredere bekendmaking van wat ongetwijfeld een gevleugeld begrip kan worden: "Plan B".
Lester Brown
"Plan B" - een visiedocument van het Earth Policy Institute, van de hand van Lester Brown en anderen - schetst een scenario voor de vermindering van koolstofuitstoot met 80% in 2020. Bij "Plan A" - kortweg: het doormodderen op de huidige weg - is "Plan B" geen antwoord op de vraag "Hoeveel reductie is politiek haalbaar?", maar op de vraag: "Hoeveel reductie is noodzakelijk om de gevaarlijkste gevolgen van klimaatverandering te vermijden"?
Wijffels - voorzitter van de Commissie die de code voor goed bestuur in de filantropiesector opstelde - legde zijn gehoor een prikkelende kwestie voor. "Goed bestuur" gaat volgens Wijffels in de komende tijd betekenen: positie kiezen in de maatschappelijke context van dit moment. Die maatschappelijke context wordt bepaald door crises: financieel-economisch, ecologisch, organisatorisch en ethisch. In deze stagnerende economie wordt de ‘phantom wealth' doorgeprikt, hield Wijffels zijn gehoor voor.
Triple P Governance
Het gaat om een fundamentele keuze volgens Wijffels. Onze reactie op de verschillende crises kan zijn: door de huidige systemen extra aan te scherpen (waarvoor de bestuurlijke elite meestal kiest) of door te kiezen voor vernieuwing, ofwel: duurzaamheid. In termen van toezicht en bestuur: kiezen voor "Triple P Governance".
"Triple P Governance betekent sturen op:
• een economie waar winst het middel is om tot maatschappelijke ontwikkeling te komen (niet: winst om de winst);
• omslag van lineaire naar kringloop-processen (cradle to cradle);
• het terugbrengen van onze ecologische voetafdruk;
• organisatievormen die aansluiten bij de menselijke maat;
• preventieve acties in plaats van end-of-pipe, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg;
• de ethische basis: behandel anderen zoals je zelf behandeld wilt worden (niet: gaan voor eigenbelang als aanvaardbare norm).
Goede doelen en de drie "B's"
Charitatieve organisaties kunnen de Triple P Governance volgens Wijffels toepassen op drie (ook in de FIN-brochure ‘Met het oog op duurzaam beleid voor uw vermogensfonds' opgenomen) centrale gebieden, de zogenaamde 3 B's: Beleggen, Besteden en Bedrijfsvoering.
• Beleggen
Wijffels: Stel uzelf de vraag: Waar investeert u in?
Plan A levert korte termijnrendement, maar zet dit tegenover de waarde op lange termijn! "Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst' is meer waar dan ooit, want in de toekomst komen er grote veranderingen", aldus Herman.
• Besteden
Wijffels: Stel uzelf de vraag: Willen we streven naar een duurzame samenleving? Kunnen we als fondsen een rol spelen in bijvoorbeeld de gezondheidszorg die op preventie focust , in nieuwe gemeenschapsvormen rond zorgboerderijen, duurzame energie etc.? En kunnen we door meer samenwerking elkaar versterken?
• Beleggen
Wijffels: Stel uzelf de vraag: hoe kunnen we onze ecologische voetafdruk terugbrengen naar de menselijke maat? Investeren we voldoende in onze medewerkers, geven we hun de kans hun potentie te benutten?
"Van contrapunt naar actor"
"Goede doelen vormen een contrapunt in de cultuur waar het gaan voor eigen belang geaccepteerd is. Ontwikkel je van contrapunt naar actor in maatschappelijke vernieuwing. Dit is je rol als fonds en het uitgangspunt voor goed fondsbestuur in de 21e eeuw", liet Wijffels zijn gehoor tot slot na.
Pim Mol
Naast Wijffels was er een keur aan andere sprekers, van wie Pim Mol, directeur Private Banking Rabobank Nederland, de rij opende. Mol benadrukte dat er een duidelijke behoefte was aan een naslagwerk over goed bestuur voor charitatieve fondsen en stak daarbij ook de hand in eigen boezem: " Als het gaat om transparantie is de financiële wereld hierin tekortgeschoten. Klanten en donateurs worden steeds meer doe-het-zelvers die door het virtuele venster bij ons naar binnen kijken wat er gebeurt."
Joop Daalmeijer
VFI-voorzitter Joop Daalmeijer benadrukte dat toezicht ook in de keurmerken voor wervende fondsen een duidelijke rol moet spelen. Daalmeijer: "Sommige bestuurders van fondsen doen dit voor hun status. Met degenen die dit niet doen, kun je de discussie over toezicht starten."
Daalmeijer kondigde aan dat de door de VFI geiniteerde Code Wijffels dit jaar wordt geëvalueerd: "We kijken opnieuw naar het salarisadvies, maar ook moet er een transparante vertrekregeling komen, waarbij de Kantonrechtersformule als uitgangspunt geldt."
Jan Willem Pieterson
FIN-penningmeester Jan Willem Pieterson sloot aan op de oproep van Wijffels om structureel te kiezen voor duurzaamheid. Pieterson: "We moeten met vereende krachten werken om als vermogensfondsen met onze beleggingen in Plan B terecht te komen. Beleggen volgens Plan A is op dit moment alleen nog eenvoudiger en de financiële adviseurs zijn hierop nog gericht."
Pieterson hield ook een pleidooi voor "mission related investments": meer en beter afstemming tussen beleggen en de doelstelling.
Adri Kemps
CBF-directeur Adri Kemps wilde de handschoen van Wijffels wel oppakken: "Ik wil de uitdaging oppakken om duurzaamheid te verwerken in de criteria van het CBF."
Lang stond Kemps stil bij het begrip "integriteit": "Belangrijk in de agenda van de toezichthouder van goede doelen. Hier moet je actief beleid op voeren en daarvoor geeft de toolkit goede handvatten."
Sybilla Dekker
Voormalig VROM-minister Sybilla Dekker sprak in haar hoedanigheid als voorzitter van de RvT van het Diabetes Fonds en ging o.a. in op het "amacht van toezichthouden". De "Toolkit" is volgens Dekker een verdere stap in openheid en transparantie. "Toezicht is een ambacht: de kwaliteit is gebaseerd op kennis, audits en dergelijke. Je werkt als toezichthouder in een complexe omgeving die je goed moet kennen. Toezicht vergt enerzijds afstand houden, maar anderzijds ook betrokkenheid. De kern van good governance is dat u zich als toezichthouder afvraagt: draagt ons handelen bij aan ons doel?"
Een goed advies van Dekker: "Ken je belanghebbenden; dan hebben we het over een grotere groep dan aandeelhouders alleen."
Dit verslag kwam tot stand met input en medewerking van Miriam Wijnen en Rick Wagenvoort
Toolkit Toezicht Goede Doelen (voor fondsenwervende instellingen en vermogensfondsen). Onder 16 van M.W. Lubbi. ISBN 978-90-815631-1-6
