nl
Filantropie XXL
Terug naar het jaar 1999. Bill en Melinda Gates zetten de Gates Foundation op. Korte tijd later volgde Warren Buffet. Er klonk vooral lof in reactie op deze vrijgevigheid ten bate van het publiek belang. Op de vraag waarom Gates deze stap had gezet antwoordde hij dat het in standhouden van zo’n groot vermogen in strijd is met een meritocratie waarin gelijke kansen zouden moeten worden nagestreefd.Living with the Gates Foundation
In september 2011 wijdde Alliance Magazine een uitgave getiteld ‘Living with the Gates Foundation’, aan de (onbedoelde) effecten van de Gates Foundation. Hoewel de maatschappelijke bijdrage van de enorme uitgaven van Gates voor de gezondheidszorg werden erkend, werden door Alliance ook twijfels geuit over de bepalende invloed van de Gates Foundation op de wereldwijde gezondheidsagenda’s. De foto van een gorilla op de voorkant van het magazine vatte de kritiek kernachtig samen.Filantropie à la Zuckerberg
Toen Facebook-oprichter Mark Zuckerberg en zijn vrouw Priscilla Chan in 2015 met een eigen organisatie volgden, klonk echter meer kritiek. Vooral op de rechtsvorm, geen onafhankelijk bestuurde stichting maar een Limited Liability Company (LLC). Dit is geen non-profitorganisatie, maar een investeringsmaatschappij met de mogelijkheid om winst te maken.Filantropie als bloedgeld
In de afgelopen weken verschenen diverse kritische artikelen over filantropie door zeer vermogende Amerikaanse families. Het FD van 18 februari kopte dat de filantropie van de Sacklers, de eigenaren van Purdue Pharma, “nu bloedgeld is geworden.” Artikelen van gelijke strekking waren te vinden in The New York Times en Inside Philanthropy, een digitaal medium over filantropie.Belastingen of vrijgevigheid?
De serie artikelen verschijnt in een tijdsgewricht gekenmerkt door een steeds luidere kritiek op de giften van (zeer) vermogende filantropen. Wordt door hen niet een verkapt eigenbelang gediend? Daar bovenop komt de tijdens de recente Davos top geuite kritiek van de Nederlandse historicus Rutger Bregman dat rijken beter belasting kunnen betalen dan opgeven over hun charitas activiteiten.De functies van filantropie
Kijkend naar de definitie van filantropie als ‘belangeloze, private bijdragen voor het algemeen belang,’ moeten we ons voortdurend de vraag te stellen of filantropische bijdragen inderdaad belangeloos het publiek belang dienen. Dankzij ons ANBI-stelsel hebben stichtingen in Nederland onafhankelijke governance en de plicht bij te dragen aan het algemene belang, niet het particuliere.Omdat filantropie gebruikmaakt van fiscale vrijstellingen, is het goed je af te vragen of de balans positief is. Met andere woorden: wegen de maatschappelijk voordelen (de impact van het geven) op tegen de niet-gederfde belastinginkomsten? Wat mij betreft is dit laatste zeker het geval. Ten eerste omdat de overheid niet doet, maar ook niet kán waar de filantropie goed in is. Dat is vooral het aanjagen van (risicovolle) innovatie en het bevorderen van tegenkrachten en -geluiden. En laten we het voor vernieuwing zo belangrijke sociaal ondernemerschap niet vergeten. Ten tweede doet civil society, met steun van filantropen, wat de overheid soms nalaat te doen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de rol van de Voedselbanken of de Stichting Urgente Noden.
De balans opmaken
Is de balans negatief en is filantropie verworden tot een bijna misdadige activiteit? Wat mij betreft is dit, excessen daargelaten, echt onzin. Het is goed kritisch te zijn, maar de maatschappelijke baten zijn vele malen groter dan de kosten. Laten we vooral zuinig zijn op de unieke rol & sociale dynamiek die de filantropie in Nederland zo kenmerkt…►Meer columns van DDB-Expert Pieter Stemerding lezen? klik hier
►Lees over dit onderwerp ook de column van Han Schuringa: klik hier
Wat vindt u van het standpunt van de auteur?
Excessen daargelaten is het onzinnig om te denken dat filantropie verworden is tot een misdadige activiteit.
Stuur uw reactie aan: media@lenthe.nl
