‘Civil power’ in Europa is méér dan 100 miljard euro…

Nederland heeft een uniek exportproduct: Geven in Nederland. Er is geen enkel ander land op deze planeet dat zijn private geefgedrag zo goed in kaart heeft als gebracht als het onze. Ook filantropiemekka de VS niet  (Giving USA). Al meer dan twintig jaar brengen de onderzoekers van het Centrum voor Filantropische Studies (VU) in beeld hoe en hoeveel huishoudens, fondsen, bedrijven, loterijen en vrijwilligers geven voor de goede zaak. Geven in Nederland stond model voor een Europees onderzoek dat nu verkrijgbaar is en het predikaat ‘huzarenstuk’ beslist verdient: Giving in Europe (GIE).

Met VU-aanjager Barry Hoolwerf vanuit Amsterdam en met financiering van de Postcode Loterij hebben meer dan veertig onderzoekers de filantropie van twintig Europese landen in kaart gebracht. Deze pionierstudie heeft nog geen gedetailleerde atlas opgeleverd – daarvoor zijn er nog te veel witte plekken en lopen de filantropische ontwikkelingen van landen onderling te veel uiteen – maar er is nu wel een redelijk betrouwbare thermometer voor wat we het ‘prosociale surplus van Europa’ kunnen noemen. We hebben een heel goed beeld van de ‘civil power’ van het oudste continent, waar filantropie zijn oorsprong vond en waar de ruimte voor filantropie tegenwoordig ook weer onder druk staat.

Hoe groot is die civil power in euro’s uitgedrukt? De onderzoekers komen uit op een kleine 100 miljard euro. Jaarlijks, welteverstaan. Is dat veel? Vergelijkingen zijn ingewikkeld.
De Amerikanen gaven in 2015 €347 miljard aan goede doelen, maar van hen weten we dat zij aanzienlijk minder via de algemene middelen aan het algemeen nut schenken. In veel Europese landen is de belastingdruk in verzorgingsstaten hoger en geven de burgers eigenlijk zowel via de blauwe envelop als vrijwillig uit eigen portemonnee.
Macro-economisch dan? Honderd miljard is ongeveer het bedrag dat een land als Hongarije in een jaar verdient. Maar eerlijk gezegd doen dit soort vergelijkingen geen enkel recht aan de kracht en macht van onze civil power. Filantropisch geld is ‘seed money’: het heeft de kracht om dingen in beweging te zetten. Het werkt als een hefboom.

Het allerbelangrijkste is misschien wel dat filantropie werkt als zuurstof voor een democratische, pluralistische samenleving. Een belangrijk gegeven in de machtsbalans die er idealiter is tussen overheid, markt en civil society. Met opkomend populisme, toegenomen geopolitieke spanningen en anti-Europese sentimenten is ‘Giving in Europe’ een zeer hoopgevend signaal dat zowel ‘Brussel’ als de nationale overheden munitie geeft om de ‘space for philanthropy’ te koesteren en verder te faciliteren.
En bij zo’n pan-Europese GIE-prestatie, permitteren wij ons tot slot toch een kleine polderknipoog: gegeven in Europa, maar bedacht in Nederland…

---

♦Lees ook het interview met de redacteuren van Giving in Europe, Barry Hoolwerf en Theo Schuyt: klik hier.
♦Lees de highlights van het onderzoek: klik hier
►Wilt u alle data en alle landenrapporten, inclusief honderden tabellen en overzichten lezen? Bestel dan het complete, Engelstalige studierapport ‘Giving in Europe’: klik hier.