De wereld van de islam verandert snel maar we horen er veel te weinig van, zegt Ralf Bodelier. Dat is jammer, want onze werelden lijken steeds meer op elkaar. Laat je scheren in Ramallah!
Waarschijnlijk bent u niet op de hoogte van deze feiten. In 2011 steunde in Egypte bijna 85 procent de invoering van de islamitische wetgeving, de sharia. Vorig jaar was dat gedaald tot 34 procent. In datzelfde Egypte noemt meer dan de helft van alle 55-plussers zich religieus, terwijl dat onder jongeren minder dan een kwart is. Het aantal moslims dat in landen als Marokko of Libanon naar voorlezingen uit de Koran luistert, is nog maar de helft van dat aantal in 2011, het jaar waarin de ‘Arabische Lente’ uitbrak.
Waarschijnlijk wist u ook niet dat 60 procent van alle Arabieren inmiddels vindt dat de hoofddoek niet door de islam wordt voorgeschreven. Of dat meer dan 70 procent van alle Arabieren meent dat religieuze leiders zich niet moeten bemoeien met politiek. En dat eenzelfde percentage het inmiddels prima vindt om naast niet-moslims te wonen. Vraag je Arabieren of mannen en vrouwen evenveel recht hebben op een universitaire opleiding, dan antwoordt vandaag 84 procent volmondig já. Dit percentage is bijzonder belangrijk, want gelijkwaardigheid in een samenleving begint met gelijkwaardigheid in het onderwijs. Vrouwen die mogen gaan studeren, gaan vervolgens ook buitenshuis werken en beginnen zich te bemoeien met de politiek.
Arab Barometer
Al deze cijfers komen van de ‘Arab Barometer’, een wetenschappelijk instituut dat sinds 2006 onderzoek doet naar veranderingen in de Arabische wereld. Moslimlanden buiten de Arabische wereld zoals Indonesië, Turkije en Iran zitten dus niet in het onderzoek. Maar wie wel eens rondwandelt in de wereld van de Islam, ziet het overal gebeuren.
Vergeleken met het begin van deze eeuw, zie je steeds meer vrouwen met een waterpijp of een cappuccino in het café zitten. Tijdens het vrijdaggebed stonden in Egypte doorgaans ook de stegen rondom de moskeeën vol biddende gelovigen. Nu is het her en der zelfs slap ín de moskee. In Iran schuiven de hoofddoeken steeds verder naar achteren, wandelen verliefde stelletjes hand in hand en luisteren tieners openlijk naar westerse popmuziek. In de Emiraten schieten Westerse universiteiten en musea uit de grond. En Muhammad Bin Zayed, de feitelijke leider van de Emiraten, moedigt jonge vrouwen, inclusief zijn eigen dochter aan om het ouderlijk huis te verlaten en carrière te maken in het leger.
Baardmannen
Wat u waarschijnlijk wél weet, is dat in Pakistan griezelige baardmannen om het hoofd roepen van de katholieke moeder Asia Bibi. En dat Saudi-Arabië haar eigen staatsburger en journalist Jamal Khashoggi liet vermoorden. Of dat Iran en datzelfde Saudi-Arabië een bloedige oorlog uitvechten in Yemen. Ook dat is waar. Maar zeker zo belangrijk is het feit dat de wereld van de islam verandert. En dat die veranderingen bemoedigend zijn.
Wat deze verandering aandrijft, is de walging die islamistische bewegingen als Al Qaida en ISIS onder gewone moslims oproepen. Wat ook helpt, is dat veel regeringen in de regio zich tegen orthodoxe en extremistische stromingen keren. Radicale predikers gaan de gevangenis in, geldstromen worden afgedamd en de rechten van vrouwen verruimd.
Utrechts onderzoek
De islam verandert ook in landen als Nederland, Engeland en Duitsland. Volgens onderzoek van de Utrechtse universiteit, geleid door de socioloog Frank van Tubergen, zijn jonge Nederlandse moslims aanmerkelijk minder religieus dan hun ouders. Van meisjes waarvan de moeder een hoofddoek draagt, doet ruim een derde dat niet meer. Van jongens waarvan de vader de moskee bezoekt, gaat bijna een derde er niet meer naar toe. Jonge Nederlandse moslims lezen minder in de Koran en vasten minder streng, terwijl ze vaker alcohol drinken.
De islam van 2018 is niet meer de islam van 2008. Dat we dit niet beseffen, komt omdat we vooral horen wanneer dingen fout gaan. Wanneer baardmannen om het hoofd van de Asia Bibi roepen of Saoediërs hun landgenoot Khashoggi vermoorden. De langzame maar belangrijke verandering binnen de islam blijft voor de meesten van ons buiten beeld.
Verbaasd en vrolijk
Het is interessant om te tellen hoe vaak Nederlandstalige kranten en tijdschriften het afgelopen jaar berichtten over Asia Bibi en Jamal Khashoggi; en hoe vaak ze dat deden over de Arab Barometer en de Utrechtse onderzoeksresultaten van Frank van Tubergen. De cijfers zijn onthutsend: over Khashoggi verschenen meer dan 3000 berichten, over Asia Bibi 860, over het Utrechtse onderzoek 4 en over de Arab Barometer niet meer dan één.
Dat moet dus anders. Wij, journalisten, zouden ons minder moeten richten op sensationele gebeurtenissen en meer op structurele trends. En wij, gewone burgers, moeten vaker op vakantie in de wereld van de islam. Om een modeshow bij te wonen in Dubai, thee te drinken in een achterbuurt van Amman of om ons te laten scheren in de Palestijnse hoofdstad Ramallah. Om dan eerst verbaasd en vervolgens vrolijk te constateren hoe onze werelden steeds meer op elkaar beginnen te lijken.
(Deze column verscheen eerder in De Limburger / Brabants Dagblad / Nederlands Dagblad)
►Wil je de columns van Ralf Bodelier teruglezen? Klik hier.
nl
