nl‘Big Society' en waarom Engelse goede doelen er zo enthousiast over zijn
Als bij de Engelse verkiezingen van 6 mei alleen medewerkers van goede doelen hadden mogen stemmen, had de Labour-partij van Gordon Browne waarschijnlijk haar meerderheid gehouden. Niet dat ik ook maar iemand voor de geest kan halen met warme waardering voor de persoon of het beleid van Browne, maar voor de sector verwachtten velen, wellicht op historische gronden, toch het meeste profijt van zijn partij. Het is echter anders gelopen. De verkiezingen werden gewonnen door de Conservatieven; Labour boekte zo ongeveer het slechtste resultaat uit haar geschiedenis en LibDem van Nick Clegg deed het goed genoeg om nu een coalitie te kunnen te vormen met David Cameron.
Third Sector
Op 19 juli heeft Cameron in een rede in Liverpool inhoud gegeven aan zijn al in verkiezingstijd ontvouwde ideeën voor de ‘Big Society' en deze zijn in de sector goed ontvangen. Waar gaat het om? Het is een van de vele veranderingen die Cameron heeft doorgevoerd in zijn partij. In de jaren 80 verklaarde zijn voorgangster Margaret Thatcher nog dat er niet zoiets bestaat als een ‘society'. Volgens haar waren er alleen maar een overheid en individuele burgers. Een opvatting die in Nederland ook wel wordt aangehangen door sommige leden van de liberale partijen. Toen Labour in 1997 aan de macht kwam onder Tony Blair draaide men niet alle privatiseringen terug uit de tijd van Thatcher. Wel kwam er veel meer aandacht voor de rol van de Third Sector in de vorm van een overheidscampagne om doneren aan goede doelen te bevorderen en een uitbreiding van Gift Aid, de belastingaftrek van giften die gemaximeerd is op 29% maar nu ook aan de goede doelen kon worden gedoneerd. Ook werd in de afgelopen jaren de totale goede doelenwetgeving ingrijpend gemoderniseerd.
Een stap verder
Cameron gaat nog een stap verder. Hij verbindt een aantal thema's aan elkaar: de grotere mondigheid van burgers en hun wens om betrokken te zijn bij ontwikkelingen in hun eigen buurt; de manier waarop de overheid door verregaande regulering steeds meer ingrijpt in het werk van professionals en de inzet van mensen in vrijwilligerswerk en goede doelen. Het doel van Big Society is dan ook om maatschappelijk initiatief, hervorming van publieke diensten en het versterken van het werk in de wijken aan elkaar te koppelen en een stimulans te geven. Dat kan door decentralisatie van bevoegdheden (van de centrale overheid naar de gemeenten, maar ook verder tot het wijkniveau), transparantie, zodat burgers de informatie hebben om hun eigen beslissingen te kunnen nemen en financiën. Daartoe wordt een Big Society Bank opgericht die maatschappelijke ondernemingen, goede doelen en vrijwilligersgroepen financieel kan ondersteunen, als is mij nog niet duidelijk hoe dat precies in zijn werk gaat, met leningen of donaties.
Experimenteren
Een viertal gebieden in Engeland heeft zich aangemeld om te experimenteren en een daarvan, in Liverpool, vormde het platform voor de speech van Cameron.
Hoewel sommigen zeggen dat het hem goed uitkomt in tijden van bezuinigingen, is de reactie uit de goede doelensector in Engeland toch positief op deze plannen. Cameron hamert hier al langer op, ook voordat duidelijk werd dat er fors moet worden bezuingd. De sector ziet simpelweg kansen voor een grotere eigen rol en meer vrijheid van handelen. Er is nog veel onduidelijk en daar zal Cameron zeker op bevraagd worden in de komende tijd. Naar mijn mening is de gedachte zeker de moeite waard, maar hangt veel af van de uitvoering. Een verruiming van de aftrekbaarheid van giften en het mogelijk maken van ‘planned giving' zou een stap in de goede richting zijn, maar dat is niet eenvoudig voor een regering die ook drastisch moet bezuinigen.
Koerswijziging
Hebben we hier iets aan in Nederland? Ik denk dat ook ons land baat zou hebben bij meer vrijheid voor professionals in bijvoorbeeld de zorg en het onderwijs en bij meer ruimte voor lokaal initiatief. Dat vereist wel een koerswijziging in de Nederlandse politiek, die de laatste jaren sterker dan ooit het idee heeft, of althans de illusie wekt, dat alles vanuit Den Haag kan worden gestuurd als je maar wilt. Kijk maar naar het aantal spoeddebatten in onze Tweede Kamer of de ontelbare vragen die gesteld worden door partijen als de SP en de PVV. De ideeën van Cameron sluiten nog het meest aan bij die van het CDA over de ‘verantwoordelijke samenleving'. Het CDA heeft, afgezien van wat verruiming van de mogelijkheden voor vrijwilligerswerk, nooit zoveel handen en voeten aan gegeven. De hele politiek in ons land ziet de goede doelensector nauwelijks staan. Misschien ligt hier wel een kans om dat te veranderen....
