nl
De afgelopen jaren heeft er een brede maatschappelijke discussie gewoed over de vraag hoeveel markt en hoeveel overheid er in het businessmodel van goede doelen ingebakken moet zijn. Thierry Sanders en 19 schreven recentelijk in Het Financieele Dagblad een prikkelende bijdrage over deze discussie.
Beurs moet wereld van ontwikkelingshulp en goede doelen gezonder, doorzichtiger en efficiënter maken
Sommige ontwikkelingslanden zijn hulpverslaafd. Veel hulporganisaties zijn dat zeker. Hier is al genoeg over geschreven. Hoog tijd dat de hulpindustrie gezond op eigen benen gaat staan. Dit vraagt om een grondige reorganisatie. Beter later dan nooit. Ons voorstel is vierledig. Begin met het scheiden van de financiering en de uitvoering van hulp. Veel ontwikkelingsorganisaties zijn financier én leverancier van hulp. Dit is een vorm van gedwongen winkelnering. Een scheiding van ‘funder’ en ‘service provider’ is essentieel om te komen tot een professionele hulpindustrie. Een vergelijkbare stap werd door de accountancybranche ingevoerd toen het mis ging met energiereus Enron. De adviespoot werd gescheiden van de accountancypoot.
Maak vervolgens de ontvanger tot klant. Deze klanten zijn lokale overheden, lokale ngo’s, lokale ziekenhuizen, lokale kerken of moskees. Of zoals bij BiD Network: een lokale ondernemer met een goed idee. Dus geen projecten meer die bedacht zijn door een westerling achter een bureau. Gevolg is wel dat iemand als Bono zelf geen aanvraag meer kan doen voor het laten subsidiëren van muskietennetten.
Daarna gaan we over naar een echte economische uitwisseling. Alle voorstellen komen binnen op een transparante beurs via internet: een Social Stock Exchange (SSE). Denk aan Bovespa in Brazilië en Sasix in Zuid-Afrika. Daar komt vraag en aanbod bij elkaar. Omdat er veel hulpgeld is, zal het vechten worden wie de beste projecten mag financieren. De klant bepaalt wie, tegen de gunstigste voorwaarden, het project mag financieren. Dit kunnen ook particuliere vermogensfondsen zijn.
Als de financiering via de SSE bij elkaar gebracht is, kunnen financiers en klanten bekijken met welke dienstverleners ze in zee willen gaan tegen de beste prijs-kwaliteitverhouding. Zo’n beurs is transparant. Bij projecten die met belastinggeld worden gefinancierd is alle informatie openbaar. Betaalt een particulier de rekening, dan mag de financier bepalen of het openbaar is. Klanten moeten rapporteren over de behaalde resultaten. Deze beurs kan werken voor alle vormen van ontwikkelingshulp: noodhulp, voedselhulp, waterprojecten, private projecten en Wereldbankprojecten.
De beurs kan grote en kleine transacties verwerken en transacties makkelijk samenvoegen. Dus die twintig euro van een Nederlandse gever kan samen met tien miljoen dollar van de Gates Foundation naar hetzelfde project vloeien. Private bijdragen krijgen wél voorrang boven overheidssubsidies. Uiteraard kent de beurs een toezichthouder.
Tenslotte is de Nederlandse belastingbetaler aan zet. Voer een systeem in, zoals dat al geldt in sommige landen in Oost-Europa. Hierbij vermeldt iedereen op zijn aangifte inkomstenbelasting waar zijn geld naar toe moet. Geen keuze maken betekent dat de overheid de bestemming van het bedrag kiest. Maak vervolgens een einde aan de drempel en het maximum voor de aftrek van giften. Zo kunnen ook bedrijven onbeperkt geven aan erkende goede doelen. Hiermee kan de algemene afdracht aan het departement van Koenders fors beperkt worden.
Deze maatregelen - die natuurlijk om meer detaillering vragen - maken de wereld van hulp en goede doelen gezonder. De vragers krijgen invloed op wat ze echt nodig hebben en via wie ze dat willen krijgen. Zonder allerlei tussenpersonen die er een luxe belegde boterham aan verdienen.
Om het hulpinfuus echt weg te kunnen doen, is nog één hobbel te nemen. Schaf de landbouwsubsidies af en haal handelsbelemmeringen weg. Hulpverslaving is te genezen.
Thierry Sanders en Henk van Stokkom in een in gezonden brief in Het Financieele Dagblad
Thierry Sanders is oprichter en directeur van Bid Network
Henk van Stokkom is adviseur vermogensfondsen.
